Onderzoek: herstel van bossen is in theorie genoeg om opwarming van de aarde te keren
Het wordt tijd om de bomen te hulp te roepen. Herstel van de bossen op aarde is in theorie genoeg om de hoeveelheid broeikasgassen die de aarde opwarmen terug te brengen tot vooroorlogs niveau. En ruimte is er genoeg: op aarde staat een oppervlak groter dan China klaar om bossen te herbergen.
Tot die opmerkelijke conclusies komt een Zwitsers onderzoeksteam na analyse van tienduizenden satellietbeelden van het aardoppervlak. Op dit moment is er zo’n 5,5 miljard hectare bos op aarde, een gebied tweemaal zo groot als Europa. Maar daarnaast staat een slordige 1,7 tot 1,8 miljard hectare ‘leeg’: een gebied ruwweg ter grootte van de VS, dat niet in gebruik is voor landbouw of steden, waar nauwelijks menselijke activiteit is, en waar bossen prima zouden kunnen groeien.
Wilt u dit verhaal liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie.
In totaal 0,9 miljard hectare groene boomtoppen zou je daar kunnen kweken, becijfert het onderzoeksteam onder leiding van de Zwitserse ecoloog Tom Crowther in het prestigieuze wetenschapsblad Science. En dat is niet alles: in steden en op het platteland is plek voor nog een goede 0,7 miljard hectare aan boomtoppen, aldus de Zwitsers: een oppervlak iets kleiner dan India.
Rekensommen
Alles bij elkaar is zo’n bomenoffensief genoeg om liefst 205 miljard ton koolstof in op te slaan, blijkt uit de rekensommen – bomen zetten immers CO2 om in materie en zuurstof. Dat is tweederde van de ongeveer 300 miljard ton CO2 die de mens sinds de industriële revolutie heeft uitgestoten. ‘Het duurt tientallen jaren voordat bossen volgroeid zijn’, zegt Crowther in een toelichting. ‘Maar als we nu in actie komen, kan dit het CO2 in de dampkring met een kwart verminderen, tot een niveau dat we al haast een eeuw niet meer hebben gehad.’
Afgelopen najaar becijferde het VN-klimaatpanel het IPCC al dat er bovenop het radicaal tegengaan van CO2-uitstoot in 2050 zeker 1 miljard hectare aan bos extra nodig is om de opwarming van de aarde onder de 1,5 graad te houden, het doel dat de internationale politiek zich in Parijs heeft gesteld. De nieuwe analyse laat zien dat zo’n doel ‘ongetwijfeld haalbaar is’, noteert Crowther in Science. ‘Bossen zijn een van onze grootste bondgenoten in de strijd tegen klimaatverandering’, benadrukt ook René Castro, de tweede man van de landbouworganisatie FAO van de VN in een reactie.
Maar in Wageningen maant hoogleraar Europese bosbouw en IPCC-auteur Gert-Jan Nabuurs ook tot voorzichtigheid. ‘Dit is een zeer belangrijke en hoopgevende publicatie. Maar ik denk ook dat deze auteurs het effect wel wat positief inschatten. Je kunt je afvragen: hoe realistisch is dit allemaal?’ Zo wijst Nabuurs erop dat Crowther ook bossen voorziet op de toendra’s van Rusland en Canada, waar het ’s winters tientallen graden onder nul kan worden.
Nieuwe boreale bossen
En er is het onderhoud. Bos dat weer afsterft, geeft zijn koolstof immers weer vrij, als de dode bomen vergaan. ‘Er moet wel een zekere vraag zijn naar hout, wil je het bos in stand houden’, waarschuwt Nabuurs. ‘Het planten van bomen is op zich simpel. Maar je moet wel de kennis hebben, de kwekerijen, en de bevolking mee hebben om bos te planten.’
Toch overheerst ook bij hem het enthousiasme. ‘In de modellen zien we: als je de opwarming wilt beperken tot 1,5 graad, moeten de emissies omlaag, maar heb je ook de vastlegging van koolstof in bossen keihard nodig’, zegt hij. Ook het Wereldnatuurfonds benadrukt in een reactie bosherstel ‘cruciaal’ te vinden, en goed voor de biodiversiteit bovendien. ‘De volgende uitdaging is om uit te vinden waar en hoe we de uitvoering kunnen versnellen, terwijl we de groeiende wereldbevolking voeden’, vindt het WNF.
Slecht nieuws heeft Crowther ook. Uit een deelanalyse blijkt dat klimaatmodellen die voorspellen dat er in een warmere wereld meer bossen komen er flink naast zitten. Inderdaad rukt de boomgrens door de opwarming van de aarde steeds verder op naar het noorden, waardoor er nieuwe boreale bossen kunnen groeien in Canada en Siberië. Maar die winst haalt het niet bij het verlies aan tropisch oerwoud, noteren de Zwitsers, omdat de boomdichtheid daar zo’n 60 procentpunt hoger ligt dan in de koele bossen van het noorden.
Uit gedetailleerde kaarten van Crowther blijkt dat er ook in Nederland bomen bij kunnen. Ruimte voor herbebossing zien de Zwitsers bij ons vooral in de Achterhoek en in de Belgisch-Nederlandse grensstreek.
...En wat doen we met al dat hout?
Nou: wolkenkrabbers bouwen bijvoorbeeld, en zelfs auto’s. Volkskrant-redacteur George van Hal verdiepte zich in de wonderlijke nieuwe hightech-toepassingen van het aloude bouwmateriaal.
Juni: recordhitte, versterkt door opwarming
Duitsland beperkte de maximumsnelheid om het asfalt te sparen, Frankrijk schortte de schoolexamens op, en in Spanje ontbrandden mesthopen spontaan. Het was écht uitzonderlijk heet voor de tijd van het jaar, en hoewel de directe oorzaak een waaier hete lucht uit de Sahara was, is de kans op een hittegolf in juni minstens vijfmaal groter dan hij was zonder klimaatverandering, blijkt uit een internationale berekening onder leiding van KNMI-wetenschapper Geert Jan van Oldenborgh. ‘Elke hittegolf is uniek’, zegt Van Oldenborgh. ‘Maar wij kijken naar alle hittegolven, ongeacht de oorzaak.’
Juni was in Europa 2 graden warmer dan gemiddeld, en 1 graad warmer dan de warmste junimaand tot dusver gemeten, die van 1999. Vooral in Spanje, Zwitserland en Frankrijk – waar de temperatuur opliep tot 45,9 graden – was het smoorheet. In Nederland was het in juni gemiddeld 18,1 graden: een tiende graad warmer dan in de recordjaren 2017 en 1976. De hoogste temperatuur werd vorige week dinsdag gemeten in Gelderland: 36,5 graad.
Opvallend is dat de korte hittegolf van juni relatief weinig schade aanrichtte: een gevolg van de invoering van hittegolfplannen in diverse landen.
Podcast: Heeft Nederlands klimaatbeleid wel zin?
Er is een klimaatakkoord, maar heeft dat eigenlijk wel zin? Wetenschapsjournalist Maarten Keulemans denkt dat we beter geld in andere landen en in innovatie kunnen stoppen. Dat levert meer op. Politiek redacteur Yvonne Hofs vindt dat we ook hier in Nederland moeten investeren. In deze aflevering van het Volkskrantgeluid praten ze over de nut en noodzaak van Nederlands klimaatbeleid.