Opinie: 'Braafste jongetje moet een klas terug'

‘Nederland is overbevolkt, wij zijn het probleem.’ Foto ANP/Remko de Waal

‘Nederland is overbevolkt, wij zijn het probleem.’ Foto ANP/Remko de Waal

Nederland is met milieumaatregelen het braafste jongetje van de klas. De groeiende bevolking is zelf de kern van het stikstofprobleem, maar stalt de zondebok weer bij de boer.

Lees meer over
Opinie

De uitspraak van de Raad van State over het Programma Aanpak Stikstof maakt eens temeer duidelijk dat Nederland zich door overdreven inzet voor Natura 2000 lelijk in de vingers heeft gesneden. De oorsprong van de stikstofwetgeving ligt bij een strengere Nederlandse vertaling van Europese regelgeving ten aanzien van Natura 2000.

Natura 2000-aanwijzingen zijn gedaan in de jaren negentig en betroffen tot dan toe gewoon in gebruik zijnde gebieden, die opvielen door hun natuurlijke waarden. Vervolgens kwamen er regels om die status zo te houden of mogelijk te verbeteren.

Juist in Europese wetgeving is daarom het bestaande gebruik in en om die gebieden geborgd. Dat had immers op de dag van aanwijzing ook geen aangetoond negatief effect op het betreffende stuk natuur. Lidstaten hadden ook toen geen behoefte aan beknelling van bestaande economische activiteiten in en om die gebieden. Dat is dus goed geborgd in de wetten en verdragen die op EU-niveau zijn gesloten.

Overmatige ijver

Nederland is door zijn overmatige ijver tot extra natuurvorming nu in de krankzinnige situatie beland, dat koeien en agrarisch gebruik – wat ook toen in en om die gebieden aanwezig was – een overtreding van stikstof- en mestregels zouden vormen en daarmee, volgens de uitleg van de Raad van State, dus illegaal zijn.

Geen keihard bewijs

Het keiharde bewijs dat juist die kwetsbare natuur zou worden geschaad door koeien en stikstoffen van mestoorsprong uit naastgelegen gebieden (nota bene een kringloop) is er niet, komt er niet en zal ook nooit door klagende natuurbeheerders kunnen worden geleverd. Stikstof is vrij aanwezig in de atmosfeer en kan wel uit Verweggistan of Amsterdam komen aanwaaien, net als het Saharazand dat af en toe de auto’s geel kleurt.

We maken elkaar gek, hebben behoefte aan een schuldige en dat is dan weer vooral de boer met zijn koeien.

Ammoniak

Het aantal runderen in Nederland bedroeg in 1980 5,2 miljoen, in 2006 3,7 miljoen, in 2015 4,1 miljoen en in 2019 lag het op 4 miljoen. Dat is dus een afname, sedert die kwetsbare Natura 2000-gebieden zijn aangewezen. De ammoniakemissie vanuit de landbouw (een mogelijke bron van stikstofneerslag bij ondeskundige mestgift) is sedert aanwijzing van Natura 2000-gebieden gehalveerd naar 60 kilogram per hectare. Boerenland, met name grasland, is de enige gebruiksvorm waarin ammoniak, stikstof en CO2 een directe kringloop vormen. Jaarlijks wordt echter helaas 31.000 hectare grasland onttrokken aan die kringloop door omvorming tot ‘natuur’, stedenbouw, recreatie en infrastructuur zoals wegen.

Overbevolking

Nederland is overbevolkt. Wij zijn gezien de bronvermelding van stikstofoxiden zelf het probleem, dat is niet de koe. De bevolking van Nederland is sedert de aanwijzing van Natura 2000-gebieden in 1998 gegroeid van 14,5 miljoen naar 17,4 miljoen in 2018, een stijging met 3 miljoen inwoners. De CO2-uitstoot (een broeikasgas) per hoofd van de bevolking in Nederland is 11,5 ton per jaar. Hoezo, boeren moeten allereerst minder koeien houden en mest gebruiken? Zij zijn nota bene de enigen die met hun groene grasland en goede mestbeleid een kringloopbedrijvigheid hebben en CO2-neutraal zijn.

Natuurhype

Stel dat aangekochte landbouwgronden worden afgegraven en de teellaag, die boeren er jarenlang op gevormd hebben, wordt vervangen door naakt zand en andere vegetatie. Die nieuwe natuur moet vervolgens weer ‘beschermd’ worden. Andere gronden worden bebouwd en gebruikt voor huizen en wegen. We moeten ophouden bestaand boerengebruik aan te wijzen als schuldige. De paniek die er nu is uitgebroken, heeft veel meer te maken met de milieugevolgen van grondgebruik door de overheid en de maatschappij, als gevolg van de bevolkingstoename en de ‘natuurhype’.

Wij moeten ons huiswerk dus overdoen. En misschien moeten we wel een klas terug, als het gaat om vorming van steeds meer nieuwe natuur uit boerenland en om het stallen van de zondebok bij de paar melkveehouders die nog over zijn.

Peter van Kempen uit Reduzum is faunabeheeradviseur en aangesloten bij de Nederlandse Melkveehouders Vakbond.