Vervuiler gaat meer betalen door het Klimaatakkoord, maar hoe?
Het is misschien wel de opvallendste maatregel uit het Klimaatakkoord: de CO2-heffing voor vervuilende bedrijven. Hoe ziet de uitvoering van de CO2-heffing eruit en waar zitten de pijnpunten?
Helemaal nieuw is een vorm van CO2-belasting niet. Op dit moment betalen Nederlandse bedrijven voor hun uitstoot via het Europese emissiehandelssysteem (ETS). Dat gaat om zo'n 20 euro per ton uitgestoten broeikasgas. Maar dat is voor de klimaatdoelstellingen niet voldoende. Daarom komt er met de invoer van de CO2-heffing een bedrag bovenop. Dat extra bedrag wordt alleen betaald over elke ton CO2 die boven die Europese ETS-grens wordt uitgestoten.
Met de invoering van de nieuwe, of extra, CO2-heffing moeten bedrijven vanaf 2021 niet alleen meer gaan betalen. Ze moeten ook minder gaan uitstoten (een verlaging van zo'n 10 procent). Overschrijdt een Nederlands bedrijf die nieuwe lagere grens, dan betaalt het bedrijf vanaf 2021 30 euro per ton tot maximaal 150 euro per ton in 2030.
Grote bedrijven
De heffing geldt voor grote bedrijven in nagenoeg elke sector. De lucht- en scheepvaart zijn niet meegenomen in het Klimaatakkoord en dragen dus niet bij.
Er is wel verschil wat er per bedrijf betaald moet worden, afhankelijk van de activiteiten. In het klimaatakkoord staat nu dat de 300 grootste bedrijven in Nederland de heffing gaan betalen als zij de heffingsvrije grens overschrijden. Samen zijn zij verantwoordelijk voor zo'n 80 procent van de uitstoot aan CO2-gassen in de Nederlandse industrie.
De hoogte van de Europese taks ETS wordt berekend op basis van bijvoorbeeld de bedrijfsgrootte of type productie. Omdat de nieuwe CO2-taks gekoppeld is aan die ETS kan dat 'makkelijk' worden geregeld. Hoewel de nieuwe CO2-heffing niet Europees breed wordt ingevoerd, zijn het wel dezelfde - onafhankelijke - inspecteurs van de Europese ETS die de controle op zich nemen.
Wat gaan we merken van het Klimaatakkoord? Zie hieronder:
Critici van het klimaatakkoord zeggen dat de industrie met de CO2-heffing nog steeds onvoldoende wordt belast. Om te voldoen aan de Europese klimaatdoelstellingen zoals afgesproken in 2015 in Parijs, moet de industrie 14,3 megaton minder CO2 gaan uitstoten. Volgens doorrekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving wordt dat doel met de nieuwe heffingen gehaald.
Prijsprikkel
Milieuclubs, waaronder Greenpeace, zeggen echter in reactie op het Klimaatakkoord dat de verlaging geen garantie geeft dat hiermee de klimaatdoelen worden gehaald. Ook blijft het volgens deze groepen onduidelijk vanaf wanneer grote vervuilers de heffing daadwerkelijk gaan betalen.
Die mening deelt ook de industrie. De Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie (VNCI) zegt daarnaast dat door de vele onduidelijkheden in de klimaatpannen, onzekerheid over bijvoorbeeld de concurrentiepositie met buitenlandse bedrijven wordt versterkt. "Hierdoor wordt waarschijnlijk eerder het tegendeel bereikt van wat we met zijn allen willen, namelijk een groene koploper worden."
Maar de maatregel is niet bedoeld om geld op te halen; het gaat erom dat de uitstoot wordt verminderd. "En dat gaat lukken op basis van de huidige maatregelen", zegt econoom Dirk Schoenmaker van de Erasmus Universiteit. Hij was een van de zeventig economen die betrokken waren bij het Klimaatakkoord.
Dat heeft volgens hem te maken met de prikkel die uitgaat van een dergelijke heffing. Die is zo hoog dat je het per se wilt vermijden, want de prijs loopt anders aardig op, zegt hij. "Het zijn kosten voor bedrijven; het is een simpele rekensom en les 1 in de economie. Wordt het duurder dan gaat iemand het minder gebruiken."
Het geld dat de vervuilende bedrijven straks kwijt zijn aan de emissietaks vloeit de staatskas in, maar wel naar een potje binnen de algemene middelen. Omdat het een belasting is met als doelstelling de klimaatdoelen te behalen, wordt het opgebrachte geld ook weer uitgekeerd aan dezelfde bedrijven in de vorm van subsidies voor schone technologie-ontwikkeling. Het idee is dat de CO2-taks op die manier aan twee kanten werkt: de uitstoot wordt belast en duurzamere technologie wordt beloond.
Zweden
Het idee voor een CO2-taks komt voor dit kabinet niet uit de lucht vallen. Bedrijven in andere landen betalen nu al belasting over hun uitstoot, zoals in Zweden. Daar werd de heffing in 1991 van kracht en de uitstoot is met zo'n kwart teruggebracht.
De prijs per ton uitstoot ligt daar ook flink hoger dan in andere landen: 112 euro. Ook in Noorwegen is er al een extra CO2-heffing. Daar betalen bedrijven 52 euro per ton uitstoot. Ook in het Verenigd Koninkrijk en IJsland zijn er extra heffingen (bron: De Nederlandsche Bank).
