Iedereen kan kind vergeten in warme auto: ‘Fout in onze hersenen’

De Belgische politie moest eergisteren het raampje van een auto inslaan om een baby van 11 maanden te bevrijden. Het jongetje zat alleen in de auto, buiten was het 26 graden. Na een onderzoek in het ziekenhuis bleek er niets aan de hand. Hoeveel personen er in Europa jaarlijks omkomen door oververhitting in een voertuig, wordt niet bijgehouden. In de Verenigde Staten staat de teller sinds 1998 op 808. Eén op de drie slachtoffers is jonger dan 1 jaar. 

2018 was een triest recordjaar in Amerika, met liefst 52 overlijdens, zo meldt NoHeatStroke.org. Van kwaad opzet is zelden sprake. ,,Meestal gebeurt zoiets tragisch door een samenloop van omstandigheden”, zegt Paul Boon, diensthoofd neurologie aan het UZ Gent. ,,De ouders zijn gestresst, hun to-dolijstjes te lang. Hun aandacht gaat ergens anders naar uit.” Of ze wijken af van hun routine. ,,Het kind wordt bijvoorbeeld altijd door de moeder naar de opvang gebracht, maar die ene keer is het papa.” 

Ons geheugen werkt selectief. Hoe choquerend het ook klinkt, een baby’tje ergens achterlaten is ‘gewoon’ een vergissing. ,,Ook al is je kind het allerbelangrijkste in de hiërarchie, dat onderscheid maken onze hersenen niet. Een kind vergeten staat op gelijke hoogte met pakweg de lichten van onze auto die we vergeten uit te zetten.”

Dat blijkt ook uit onderzoek van de Amerikaan David Diamond, professor psychologie aan de universiteit van Zuid-Florida. Hij bestudeert het ‘Forgotten Baby Syndrome’ al 15 jaar. ,,Onze hersenen maken fouten als bepaalde delen met elkaar gaan concurreren”, zegt hij. Vooral als het gaat om het primaire, basale deel, dat repetitieve acties uitvoert, en het meer ontwikkelde deel dat ons in staat stelt specifieke acties te plannen en uit te voeren. ,,Meestal werken die zones nauwkeurig samen", zegt Diamond. ,,Dankzij de primaire hersenen heeft een tennisspeler bijvoorbeeld de reflex om een bal te raken, terwijl het andere deel nadenkt over een techniek om de bal zo goed mogelijk terug te slaan.”

Maar soms loopt het dus fout. ,,Als we naar ons werk rijden - een rit die we al duizenden keren hebben afgelegd - kan het primaire deel van de hersenen het overnemen, waardoor we zaken die we gepland hadden - een telefoontje, een tussenstop om boodschappen te doen - vergeten uit te voeren. Op die manier kan ook het bewustzijn dat er nog een kind op de achterbank zit, tijdelijk verloren gaan als het onbewuste het overneemt.”

Daar komt nog bij dat ons brein ons ook bedot. ,,Het creëert valse herinneringen en vult leegtes - het feit dat we onze zoon of dochter niet hebben afgezet in de opvang - zelf op”, aldus Diamond. Kortom: onze hersenen doen ons geloven dat we wel degelijk naar de crèche gereden zijn. Het viel de Amerikaan op dat de ouders in bijna alle gevallen extreem vermoeid of gestresst waren. Ook Boon benadrukt het belang van externe factoren. ,,In een recente rechtszaak van de vader die zijn dochtertje vergat in de auto op een parkeerplaats, haalde de verdediging aan dat niet híj zijn kind vergat, maar zijn hersenen. Dat is eigenlijk onzin. Het gaat nog altijd om een menselijke fout. De persoon die vergat, is verantwoordelijk, maar deed dat niet opzettelijk. Externe stress-factoren en afwijkingen in de routine zijn minstens even belangrijk. Ik vrees dus dat dit bij iedereen kan gebeuren.”