Mazelenuitbraak op Urk: negen kinderen en één volwassene ziek

De GGD roept iedereen die op Urk woont op om onmiddellijk telefonisch contact op te nemen met je huisarts als je last hebt van huiduitslag, het belangrijkste kenmerk van mazelen. Vorige week kwam via een huisarts een klacht binnen bij de GGD Flevoland, waar Urk onder valt. Vervolgens is in het lab vastgesteld dat het inderdaad om mazelen gaat. 

Over heel Nederland zijn er in 2019 tot nu toe veertig patiënten gemeld. Daarmee rukt het mazelenvirus op in Nederland. Voorgaande jaren werden er tien tot twintig patiënten over het hele jaar gemeld. In april was er nog een uitbraak op een crèche in Den Haag. 

Volgens een woordvoerder van staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid) houdt het RIVM de situatie scherp in het oog. Onderzoekers zijn ook al ter plekke geweest. ,,De gezondheidsinstantie staat in nauw contact met de lokale GGD en de gemeente.” De zegsman bevestigt dat risicogroepen nu in kaart worden gebracht.  

In Nederland lijkt de vaccinatiegraad voor mazelen nog voldoende hoog voor groepsbescherming, zo meldde het RIVM gisteren. Hierbij speelt mee dat in 2013/2014 nog een grote mazelenuitbraak in Nederland is geweest onder religieus bezwaarden. De laatste keer dat mazelen zijn uitgebroken op Urk was ook in 2013. Volgens de GGD hebben veel mensen op Urk deze ziekte doorgemaakt en dat betekent dat er een natuurlijke afweer is opgebouwd. Kinderen die meedoen aan het rijksvaccinatieprogramma worden ingeënt tegen mazelen. Op Urk is de vaccinatiegraad in tien jaar tijd echter gedaald van 74 naar 54 procent. 

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) liet recentelijk weten dat de vaccinatiegraad bij jonge kinderen in Nederland niet verder is gedaald en stabiel is gebleven. Artsen, beleidsmakers en politici maken zich desondanks zorgen over de lage vaccinatiegraad. In Nederland weigeren ouders de laatste jaren vaker vaccinaties voor jonge kinderen vanwege religieuze bezwaren of uit antroposofische overtuigingen. Vijf jaar geleden zakte Nederland zodoende voor het eerst onder de grens (95 procent gevaccineerde kinderen) die volgens de Wereld Gezondheidsorganisatie WHO nodig is om groepsimmuniteit voor mazelen te garanderen. 

Mazelen is één van de besmettelijkste ziekten die bestaan, vele malen besmettelijker dan bijvoorbeeld griep, rodehond of de bof. Ongeveer twee weken na de besmetting ontstaan de typische rode vlekjes, maar daarvoor is de ziekte al besmettelijk. Tijdens de laatste grote mazelenepidemie in Nederland overleed zeker één Nederlander aan de mazelen. ,,Tussen mei 2013 en maart 2014 zijn er zo’n 2.700 patiënten gemeld, maar uit verder onderzoek is gebleken dat toen in totaal ongeveer 30.000 mensen de mazelen hebben gehad,” verklaarde arts infectieziektebestrijding Helma Ruijs van het RIVM. Van die mazelenpatiënten belandde zo’n zes jaar geleden 181 personen in het ziekenhuis.

Rond 1999-2000 was er qua grootte een vergelijkbare uitbraak. Rond de millenniumwisseling stierven er drie Nederlanders aan mazelen. Het RIVM heeft berekend dat de kans om in Nederland bij besmetting te overlijden, kleiner is dan 1 op de 10.000 gevallen. Ter vergelijking: in ontwikkelingslanden sterven zo’n 250 kinderen per dag aan mazelen. ,,In Nederland ben je er wel even flink ziek van, maar meestal gaat het zonder verdere complicaties over,” licht de mazelenexpert toe. 

Bij alle personen met wie de patiënten in de besmettelijke periode contact hebben gehad, wordt bekeken in hoeverre het zinvol is om te vaccineren of antistoffen toe te dienen. De GGD zegt de situatie ‘actief in de gaten’ te houden. Zo staan jeugdverpleegkundigen in nauw contact met de scholen en wordt veelvuldig informatie uitgewisseld over het actuele beeld met alle huisartsen.

Specifieke aandacht gaat uit naar mensen die meer risico lopen op een ernstig verloop van de ziekte, zoals zeer jonge kinderen, mensen met een afweerstoornis en zwangere vrouwen. Personen die mazelen hebben gehad of er tegen zijn gevaccineerd, zijn beschermd.

De meeste patiënten in Nederland hebben de ziekte in het buitenland opgelopen, soms besmetten zij vervolgens in ons land nog één of enkele onbeschermde personen. Het gaat daarbij niet alleen om kinderen, maar ook om volwassenen die niet beschermd zijn tegen mazelen. De vaccinatie tegen mazelen is vanaf 1976 opgenomen in het vaccinatieprogramma, dus een deel van de volwassenen is niet gevaccineerd.