Het kalifaat, met massa-executies zoals hier in Palmyra, mag dan ingestort zijn; IS is nog niet verslagen, constateert de NCTV in haar nieuwste dreigingsbeeld. © AFP

IS wil buitenpost in Europa ‘om te helpen bij aanslagen’

Het aantal jihadistische aanslagen mag dan afnemen; de dreiging blijft onverminderd groot, ook nu het kalifaat is ingestort. Zo wil IS opnieuw een ‘external relations office’ openen in Europa, een buitenpost die terroristen moet helpen bij het plannen en plegen van aanslagen. Daarbij zijn er in Nederland tientallen ‘jihadgezinnen’ waarbij zeker een ouder het extremistische gedachtegoed aanhangt. Hun kinderen vormen een potentieel gevaar.

Niels Klaassen 24-06-19, 14:00 Laatste update: 24-06-19, 17:52

Dat schrijft de Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid (NCTV) vandaag in zijn vijftigste dreigingsbeeld. Het dreigingsniveau in Nederland is al sinds maart 2013 substantieel (4 van 5), dat betekent dat de kans op een aanslag reëel blijft.

Hoewel IS drastisch terrein heeft verloren, blijft het oppassen voor jihadisten en hun sympathisanten, soms actief in kleine netwerken of als eenling: ,,Uit documenten die in Syrië zijn opgedoken blijkt dat er plannen zijn om weer een 'external relations office’ (kantoor externe betrekkingen, red.) op te zetten in Europa. Dat moet zich bezighouden met het ondersteunen van IS-leden ter plekke, het plannen en plegen van aanslagen.’’

De capaciteit om grootschalige aanslagen te plegen is flink verminderd, maar de intenties van IS en Al-Qaeda zijn onveranderd. ,,De aanslag in Utrecht en de aanhoudingen van personen met jihadistisch-terroristische motieven zijn voorbeelden van de reële dreiging. Sinds oktober 2017 is er in het westen een sterke afname van het aantal aanslagen, maar de aanslagen in Sri Lanka laten zien dat westerse belangen ook buiten Europa doelwit zijn en blijven van jihadistische terroristen. ISIS heeft nog altijd de intentie aanslagen te plegen, zowel via eigen netwerken als netwerken van sympathisanten, en blijft in staat om de mondiale jihadistische beweging te mobiliseren.’’

Ook de Nederlandse IS-aanhangers die in opvangkampen of gevangenissen zitten, ‘blijken merendeels nog altijd overtuigd van het IS-gedachtegoed’: ,,Daardoor blijft er dreiging uitgaan van deze uitreizigers.”

Jihadtieners

Volgens de NCTV zijn er in Nederland naar schatting tientallen ‘jihadgezinnen’ waarbij zeker een ouder het extremistische gedachtegoed aanhangt. De kinderen in dat gezin ‘vormen op latere leeftijd mogelijk een dreiging’, volgens de NCTV. ,,Het recente verleden heeft aangetoond dat ook jihadisten in hun tienerjaren al sleutelfuncties in de beweging kunnen vervullen.’’

Sinds de strijd in Syrië zijn ruim 300 jihadisten naar Syrië en Irak vertrokken. 90 zijn er gesneuveld, 60 zijn teruggekeerd, 130 zitten nog in Syrië, waarvan een groot deel in gevangenissen of detentiekampen. De rest verblijft in Turkije, sommigen zitten daar vast.

*Extreem-rechts
De rechts-terroristische aanslag op de moskee in Christchurch (Nieuw-Zeeland) in maart heeft een ‘wereldwijde uitstraling’ en zal de komende jaren in rechts-extremistische kringen als inspiratiebron kunnen werken. ,,Ook het gevaar voor copy-cat gedrag in Europa is vergroot. In vergelijking met de ons omringende landen is de geweldsdreiging vanuit de Nederlandse rechts-extremistische scene overigens minder groot.’’ Al eerder constateerde de geheime diensten dat die kring in Nederland verdeeld is, niet goed georganiseerd en kampt met ‘zwak leiderschap’ en ‘persoonlijke animositeit’.

*Activisme/extremisme
Relatief nieuw zijn activistische collectieven als ‘Meat the Victims’, die in mei urenlang een varkensstal in Boxtel bezetten: ,,Een opmerkelijke en vooralsnog ‘unieke’ actie. Een opvallende nieuwe groep binnen de milieu-activistische scene is Extinction Rebellion. De activistische groepering roept op tot burgerlijke ongehoorzaamheid, maar keert zich expliciet tegen geweld. Net zoals bij Meat the Victims is de modus operandi gericht op het genereren van zoveel mogelijk media-aandacht.’’