Rouwverwerking bij de SP: ‘Onze partij lijkt er niet meer toe te doen’
Nul zetels bij de Europese verkiezingen, diepe verdeling en een miserabele sfeer: de SP had heel wat te verwerken, zaterdag op de partijraad in Amersfoort. ‘Onze partij lijkt er niet meer toe te doen.’
‘De campagne is mislukt, ik heb gefaald, wij hebben gefaald.’
Een man van zalvende woorden was Ron Meyer nooit, maar sinds de aankondiging van zijn vertrek windt de Heerlenaar nergens meer doekjes om. Hoe zou hij ook kunnen. Nul zetels bij de Europese verkiezingen, het slechtste resultaat in de recente parlementaire geschiedenis van de SP: dan past slechts nederigheid. ‘Dit is een tijd voor discussie. Voor enorme zelfkritiek.’
Dat hoefde Meyer geen twee keer te zeggen. Op het partijkantoor van de SP in Amersfoort, waar de socialisten voor het eerst samenkwamen na de verkiezingsdreun in mei, regende het zaterdag zelfkritiek. Omdat SP’ers ‘goed kunnen kankeren’, zoals een afdelingsvoorzitter zou zeggen, maar vooral vanwege dat gezamenlijke doel: de strijd tegen het kapitalisme. Een strijd waarin de SP aan de verliezende hand is. En dus moet het roer om.
Op de partijraad in Amersfoort is het voor het uitstippelen van een nieuwe koers nog te vroeg. In de bomvolle zaal - in de pauze mag iedereen maximaal twee broodjes pakken - staat rouwverwerking voorop. Afdelingsvoorzitters verdringen zich bij de microfoon om hun zorgen uit te spreken over de staat van de partij. De verdeling is diep en de sfeer miserabel, klinkt het. ‘Onze partij lijkt er niet meer toe te doen’, treurt voorzitter Ad Meijer van de afdeling Amersfoort. ‘Dat doet pijn.’
Handrem eraf
Bij de vorige partijraad, na de verloren Statenverkiezingen, was de sfeer ook al bedompt. Om het tij te keren moest de handrem eraf, was toen het verdict. Voortaan zou de SP weer de partij zijn van de stem tegen het establishment en de keiharde campagnes. Met dat stevigere verhaal hoopte partijvoorzitter Meyer het verlies bij de Europese verkiezingen te beperken.
Het resulteerde in het gewraakte Hans Brusselmans-filmpje. Kritiek op die satirische aanval op PvdA-lijsttrekker Frans Timmermans kwam ook van binnen de partij. Meerdere afdelingen distantieerden zich in de media direct van de campagnestunt. Op de partijraad is het niet anders. ‘Het filmpje was pulp’, richt voorzitter Jan Breur van de afdeling Veenendaal zijn pijlen op de partijleiding. ‘Dachten jullie echt dat we hiermee zouden winnen? Hoe dom kun je zijn?’
Koppen worden er niet geëist. Aan partijleider Lilian Marijnissen wordt niet getwijfeld terwijl Meyer daags na het verkiezingsechec aankondigde dat hij zich in december niet opnieuw verkiesbaar zou stellen als partijvoorzitter. Onnodig, vindt het deel van de partij dat weinig bezwaar had tegen Hans Brusselmans. ‘We zijn jou zoveel dank verschuldigd’, kreeg Marc van Caldenberg uit Landgraaf de handen op elkaar voor Meyer. ‘Voor jou neem ik mijn hoed af.’
Verdeeld is de partij ook over de inhoud. Moet de SP zich wel of niet inzetten voor het opvangen van vluchtelingen van buiten de EU? Zijn klimaatmaatregelen te duur, of kunnen we niet anders om de wereld te redden? Ter verbloeming van die tweedeling zoekt de partij te veel haar toevlucht in minder actuele thema’s als de zorg, vindt een deel van de SP-leden.
Het gevolg, verzucht Gerda Siks uit Oldambt, is dat zelfs in haar rode gemeente de traditionele SP’er nu voor Forum voor Democratie kiest. ‘Waar Baudet als een proteststem voelt, zijn wij de gevestigde orde geworden.’
Verliezers D66 en SP gaven meeste uit
De absolute topadverteerder tijdens de afgelopen campagne voor de Europese verkiezingen was het gehalveerde D66. De verliezende SP was de tweede topadverteerder, al stond de partij met iets meer dan 230 duizend euro reclamegeld wel op grote afstand van de democraten.
Samenwerken op links?
De onverhoedse aanval van de SP op PvdA’er Frans Timmermans bewees dat de verhoudingen in de rode familie broos blijven. Echte linkse samenwerking is ver weg.
Geen toverknop
Een panacee is er niet. Net als de actieve leden verschillen de SP-stemmers van mening over de richting die de partij uit moet, getuige een opinieonderzoek door EenVandaag. 27 procent vindt de partij te links als het over klimaat gaat, tegenover 23 procent die zegt dat de partij te veel naar rechts helt. Immigratie? ‘Te links’, stelt 42 procent. ‘Te rechts’, vindt 25 procent. ‘Er is niet één toverknop’, zegt ook Meyer nadat hij de vele tientallen insprekers heeft bedankt.
Niet alles is kommer en kwel. Er wordt ook hard gelachen. Om een vergelijking tussen de SP en Oranje, dat jaren zwalkte maar nu weer bij de top hoort. Om een verspreking van Meyer, die de SP per ongeluk ‘een kutclub’ noemt. Veel vaker dan boegeroep klinkt na een bijdrage aan de microfoon geklap. En na een gloedvol betoog van wethouder Lian Veenstra uit Stadskanaal over de toegevoegde waarde van de SP, houdt niet iedereen in de zaal het droog.
Hoe het verder moet, daarover gaat een commissie zich richting het partijcongres in december buigen. Kritische SP’ers mopperden voor de partijraad tegen de NOS over de samenstelling van die tienkoppige commissie, met daarin ook Meyer en Marijnissen. In Amersfoort dringen meerdere grote afdelingen aan op het toevoegen van leden die in de afgelopen jaren niet zelf de koers uitstippelden. Vooruit, zegt het bestuur, dat zes extra leden belooft uit te nodigen.
Na ruim zes uur vergaderen is het laatste woord aan partijleider Marijnissen. Na twee verkiezingen in korte tijd heeft zij tot de volgende Tweede Kamerverkiezingen om de SP nieuw leven in te blazen. ‘Meer dan ooit komt het aan op onze veerkracht.’ De toekomst van de partij - en die van haarzelf - hangt ervan af.
Waar interessante en spraakmakende verhalen online en in de krant ophouden, gaat het Volkskrantgeluid verder. Wat is een zwart gat precies? En hoe gaat het eraan toe in tbs-klinieken? Onze verhalenmakers leggen het uit.