Direct naar artikelinhoud
Reportage'Polenwijk'

Veghel heeft de primeur: een heuse woonwijk voor Polen en andere arbeidsmigranten

Het voormalige evenemententerrein van industriedorp Veghel, waar de ‘Polenwijk’ is gepland.Beeld Marcel van den Bergh

Vakantieparken, containers of hotels. De vele Poolse arbeidsmigranten in Nederland wonen zelden in een echt huis. Het Brabantse Veghel heeft plannen voor een speciale Polenwijk. Versie 3.0 van het oude Philipsdorp.

Het voormalige evenemententerrein van het Brabantse industriedorp Veghel ligt er verlaten en enigszins troosteloos bij. Het is deels verhard, met grassen en onkruid tussen de antracietgrijze gruizelsteentjes. Er staan lichtmasten, er is een wateraansluiting, er is elektriciteit. Het grenst aan de snelweg A50 en bedrijventerrein Amert, waar onder meer de distributiecentra van Jumbo zijn gevestigd.

Als de gemeente en de uitzendbureaus Otto Work Force en Hobij hun zin krijgen, ligt hier binnen een jaar Nederlands eerste woonwijk voor Polen en andere arbeidsmigranten. Dat is, voor zover bekend, niet eerder vertoond in Nederland. Na het (veelal verloederde) vakantiepark en ‘Polenhotel’ – ook wel Potel genoemd – doet nu dus de ‘Polenwijk’ zijn intrede.

Er bestaat wel al zoiets als een ‘Polen-dorp’, zoals bij Swifterbant, maar dat is vooral een verzameling nieuwbouw-vakantiechalets op een afgelegen stuk land. In het West-Brabantse dorp Dinteloord zijn er eveneens plannen voor een speciale woonbuurt voor arbeidsmigranten.

‘Het idee is gebaseerd op de oude arbeiderswijken van Philips in Eindhoven’, zegt Hobij-directeur Han van Horen, zoals Philipsdorp uit de jaren 1910. ‘Daar hebben we een 3.0-versie van gemaakt. We willen een fijne woonomgeving creëren voor arbeidsmigranten.’

In het Veghelse plan komen er 100 kleine, tijdelijke woningen voor 500 arbeidsmigranten. Elke woning krijgt vier slaapkamers, een gezamenlijke woonkamer en badkamer. ‘Het verschil met een vakantiepark is dat dit veel meer lijkt op een reguliere woonwijk’, aldus Van Horen. ‘Er komen straatjes met daartussen hofjes, recreatiemogelijkheden zoals een volleybalveldje, er worden bankjes neergezet, er komt een waterpartij. Het ziet er gewoon mooi uit, en geeft een intiem gevoel.’

Short stayers

De duurzame, volledig gasloze en demontabele woningen zijn bedoeld voor de zogenoemde short stayers: buitenlandse werknemers die hier maximaal anderhalf jaar verblijven. ‘Voor deze groep kiezen we voor grote locaties, want ze verblijven hier maar tijdelijk en willen toch niet integreren’, zegt Otto-directeur Frank van Gool. ‘Ook toezicht en beveiliging zijn beter te organiseren op grotere locaties.’

Kabinet wil misstanden aanpakken

Het kabinet heeft bekendgemaakt dat het meer wil doen aan de misstanden in werkomstandigheden, lonen en huisvesting voor arbeidsmigranten. Er komt een ‘integrale aanpak’. Wat betreft huisvesting wil het dat er haast wordt gemaakt met meer flexibele woningen en dat malafide verhuurders worden aangepakt. Vijf gemeenten krijgen voor dat laatste extra geld.

Steeds meer gemeenten proberen paal en perk te stellen aan de huisvesting van tijdelijke arbeidsmigranten in woonwijken. Zo besloot de Gelderse fruittelers-gemeente Tiel vorig jaar, na klachten over onder meer geluidsoverlast, knokpartijen en openbare dronkenschap, om het aantal ‘Polenhuizen’ in een straat te maximeren op 10 procent en het aantal arbeidsmigranten in een huis op 4. Soortgelijke maatregelen zijn ook in andere gemeenten genomen. De Poolse ambassade betitelde het als discriminatie.

‘De acceptatie en het draagvlak om short stayers in de woonwijken te accommoderen is steeds minder is geworden’, zegt Van Horen. ‘Maar er is krapte op de arbeidsmarkt, onze economie heeft arbeidsmigranten hard nodig en die moeten nu eenmaal ergens wonen. Zo’n woonwijk is zeker niet de goedkoopste oplossing. Het is een voor Nederland bijzonder plan om arbeidsmigranten op een kwalitatief goede manier te huisvesten.’

De plek (links) waar Veghel een wijkje wil laten bouwen met woningen voor arbeidsmigranten.Beeld Marcel van den Bergh

Lekker dichtbij

De Poolse arbeidsmigrant Anna Przybysz (31) verheugt zich op de komst van de Poolse wijk in Veghel. Ze werkt via uitzendbureau Otto in het distributiecentrum van Jumbo, maar woont op een vakantiepark in Blitterswyck, ten noorden van Venlo. ‘Dat is een flinke afstand heen en weer’, zegt ze. ‘Bovendien is het beter om dichtbij het centrum van een stad of dorp te wonen dan in the middle of nowhere.’ Haar vriend Rafal Szatkowski (32) is ook enthousiast, vooral vanwege de geringe afstand naar het werk. Dat het een woonbuurt wordt, daar haalt hij zijn schouders over op: ‘Ik zou ook best in een hotel willen wonen.’

Wethouder Jan Goijaarts van Meijerij-stad (Veghel, Schijndel, Sint-Oedenrode) steunt het plan van harte. De gemeente heeft zich ten doel gesteld de komende vijf jaar 2000 tot 2500 extra verblijfsplaatsen te creëren voor arbeidsmigranten. Zo’n woonwijk is een flinke klapper, meent de CDA-wethouder.

De gemeente is bereid om de initiatiefnemers een tijdelijke ontheffing van het bestemmingsplan te verlenen voor de duur van tien jaar, met een uitloop van nog eens vijf jaar. Daarna zouden de demontabele huizen kunnen worden verplaatst naar een andere locatie. Ook de gemeenteraad is positief gestemd over de bouw van een ‘Poolse wijk’.

Dat geldt niet voor de bewoners van het landelijke buurtschap Dorshout, dat niet ver verwijderd ligt van de toekomstige wijk. Deze week werden ze tijdens een voorlichtingsbijeenkomst geïnformeerd over de plannen. ‘We voelen ons overvallen’, zegt voorzitter Jacques de Laat. ‘Er komen 500 mensen bij op een buurtschap van 100 mensen. Dat is buiten proportie. Het past ook niet in de agrarische bestemming van dit gebied.’

Het buurtschap heeft een advocaat ingeschakeld en overweegt juridische stappen. Otto-directeur Van Gool zegt de emoties te begrijpen. Het uitzendbureau heeft via zijn huisvestingsfiliaal Kafra al meerdere grotere ‘Polen-locaties’ ontwikkeld, zoals een Polenhotel in Waalwijk (400 bedden), eentje in Horst aan de Maas (eveneens ruim 400 bedden) en een Mobile Home Park in Venray (240 bedden).

‘We doen dit nu voor de 7de of 8ste keer en we hebben nog nooit applaus gehad’, zegt Van Gool. ‘Steeds stuiten we op sceptische reacties van mensen die zo’n locatie niet in hun achtertuin willen hebben.’

Hij probeert het buurtschap alsnog ‘mee te krijgen in de plannen’. Zo wordt onder meer gesproken over specifieke verkeersmaatregelen om te voorkomen dat de arbeidsmigranten door het buurtschap naar het centrum van Veghel rijden. En anders moet de rechter er maar zijn oordeel over uitspreken. ‘In Veghel werken veel arbeidsmigranten, maar die wonen er niet. Die wonen elders en reizen nu soms een uur heen en een uur terug. Dat wil je toch ook niet’, aldus Van Gool. ‘Er is eigenlijk geen discussie meer of we arbeidsmigranten nodig. De discussie is nu vooral: waar gaan ze wonen?’

Nemen Aziaten straks de plaats in van Oost-Europese arbeidsmigranten?

De instroom van arbeidsmigranten uit Oost-Europa zal de komende jaren geleidelijk afnemen, zo wordt voorspeld in een recent onderzoeksrapport van ABN Amro. De reden: de economie in Polen, Bulgarije, Roemenië en andere landen is ‘booming’. Daardoor daalt de werkloosheid, ontstaat krapte op de arbeidsmarkt en stijgen de lonen. In die situatie zullen minder arbeidsmigranten deze kant op komen op zoek naar werk en zullen veel arbeidsmigranten hier terugkeren naar hun thuisland. Ook Otto-directeur Frank van Gool verwacht dat de arbeidsmigratie uit Oost-Europa ‘een keer zal opdrogen’. Mede daarom is hij vorig jaar ‘een strategisch samenwerkingsverband’ aangegaan met de Japanse uitzendgroep Outsourcing Inc (‘OSI’), die een sterke positie heeft op de Aziatische arbeidsmarkt. OSI heeft zelfs een meerderheidsbelang verworven in Otto Work Force. ‘Als er minder Oost-Europese arbeidsmigranten komen, dan is het duidelijk dat we straks Aziaten gaan halen’, aldus Van Gool. ‘Want het werk hier moet toch door iemand gedaan worden.’

Nemen Aziaten straks de plaats in van Oost-Europese arbeidsmigranten?

Waar interessante en spraakmakende verhalen online en in de krant ophouden, gaat het Volkskrantgeluid verder. Wat is een zwart gat precies? En hoe gaat het eraan toe in tbs-klinieken? Onze verhalenmakers leggen het uit.

Lees ook:

Hoe Tiel de overlast van Polen te lijf wil gaan

Na een stroom van klachten over lawaai, knokpartijen en openbare dronkenschap besloot fruittelersgemeente Tiel  de Oost-Europese arbeidsmigranten beter te spreiden. Discriminatie, vindt de Poolse ambassade. Onzin, volgens de burgemeester: ze blijven welkom, alleen minder ‘geclusterd’.

Onderzoeksbureau: ‘Oost-Europese arbeidsmigrant is onmisbaar’
Oost-Europese arbeidsmigranten dragen voor miljarden bij aan de Nederlandse economie en zijn bovendien onmisbaar: ze doen werk waarvoor geen Nederlanders te vinden zijn. Tot deze conclusie komt het Amsterdamse onderzoeksbureau SEO. ‘Het beeld van ‘ze pikken onze banen in’, daar klopt echt helemaal niets van.’

Erik Varjú, arbeidsmigrant uit Slowakije, op zijn reis naar een vreemd land
Erik Varjú (20) vertrok uit zijn dorp in Slowakije om in Nederland te gaan werken. Verslaggever Joost de Vries volgde hem op zijn reis. ‘Chlapec, chlapec’, mompelt oma. ‘Jongetje toch.’