Direct naar artikelinhoud
AnalyseMigratiepolitiek

Als asielzoeker de VS in? Deze zeven migratiemaatregelen van Trump moeten iedereen afschrikken

De Amerikaanse president heeft het uitzetten van illegalen met twee weken uitgesteld. Dat heeft hij bekendgemaakt op Twitter. Maar de dreiging blijft hangen en dat is precies wat Trump wil. Zijn migratiepolitiek is gebaseerd op afschrikking.

De Amerikaanse grenspolitie checkt een vader en zijn zoontje die vanuit Guatemala een maand door Mexico hebben gereisd.Beeld AFP

De woorden zijn het halve werk. De getwitterde aankondiging van de Amerikaanse president om ‘miljoenen’ illegalen te gaan uitzetten, is een typisch staaltje van trumpiaanse grootspraak. Maar de dreiging die ervan uitgaat is reëel, en past in een hele reeks maatregelen waarmee de regering-Trump de migrantenstroom vanuit Latijns-Amerika naar de Verenigde Staten probeert in te dammen. Ook al is het dweilen met de kraan open, Trump hoopt dat het afschrikwekkende effect op een gegeven moment zo groot is dat de migranten een andere risico-inschatting zullen maken en thuis blijven. Elk zielig verhaal is daarbij meegenomen. Dit zijn de zeven horden voor een asielzoeker uit Midden-Amerika:

Nationale Garde in Mexico

Om de dreiging van importheffingen af te wenden, heeft Mexico Trump beloofd zesduizend leden van de Nationale Garde naar de grens met Guatemala te sturen om grensoverstekers daar tegen te houden. Die waren afgelopen week nog niet te zien, signaleerde de Volkskrant. Wel worden er volgens eerste verhalen ook onderweg in Mexico meer politiecontroles uitgevoerd. Dat kost een migrant zo’n 20 dollar aan omkoopgeld, maar dan mag hij of zij door.

Druppelsgewijze toelating

Met ‘metering’ (het nauwkeurig bijhouden van de hoeveelheid migranten) hebben de VS het aantal (visumloze) migranten dat wordt toegelaten bij officiële grensovergangen beperkt tot zo’n tienduizend per maand. Iedereen krijgt een nummertje, en moet vervolgens wachten tot hij of zij wordt opgeroepen. Dat kan, afhankelijk van de locatie, weken tot maanden duren, een periode waarin de migranten (vaak ouder en kind) zijn overgeleverd aan de goedertierenheid en grillen van de Mexicaanse grenssteden.

Geen genade van grenspolitie

Vanwege die onduidelijke situatie nemen veel migranten hun toevlucht tot een alternatieve grensoversteek: over de Rio Grande naar Texas, of door de woestijn naar New Mexico en Arizona, om zich daarna aan te geven bij de grenspolitie (CBP) en asiel aan te vragen. In mei werden zo 133 duizend migranten gearresteerd door de grenspolitie, het hoogste aantal in twaalf jaar. Dat zijn voor het merendeel ‘gezinseenheden’, oftewel ouders met kinderen. 

De oversteek is levensgevaarlijk: sinds 2000 zijn in totaal ruim zevenduizend migranten verdronken of van honger of dorst omgekomen. Hulporganisaties proberen levens te redden door water in de woestijn achter te laten, maar dat probeert de grenspolitie te verhinderen door die flessen te legen in de dorre aarde. Een vrijwilliger van een van deze organisaties werd dit voorjaar voor de rechter gesleept. ‘Hij gaf ze voedsel, water en onderdak... hij heeft iets slechts gedaan’, zei officier van justitie in haar aanklacht. De jury kwam er niet uit, maar de vervolging maakt duidelijk: de overheid kent geen genade meer.

Vader met zoon op de grens van Mexico en de Verenigde Staten.Beeld AFP

Harde detentie

Nadat de migranten zich hebben overgeleverd aan de grenspolitie, moet die ze overdragen aan de immigratiedienst. In afwachting van transport worden de migranten opgesloten. Omdat de grenspolitie niet is berekend op zo’n grote aantallen, zeker niet op de onherbergzame plekken in de woestijn, en zeker niet op zo veel (jonge) kinderen, gaat daarbij van de laatste maanden van alles mis. Zo mogen de migranten eigenlijk maar 72 uur in grenspolitiehechtenis zijn; nu zitten sommigen er meer dan een week. 

CBP improviseert wat het kan (zo werden een paar honderd migranten een paar weken achter een hek met scheermesdraad onder een brug in El Paso gestopt), maar heeft uiteindelijk te weinig mensen en middelen. Deze week beargumenteerde de overheid voor de rechter dat kinderen geen tandenborstel, zeep, douches of slaap nodig hebben in de detentie, omdat die dingen niet expliciet zijn genoemd in een decreet uit 1997 dat voorschrijft dat ze onder ‘veilige en schone’ omstandigheden moeten worden gehuisvest. Er zijn sinds december drie kinderen gestorven in CBP-hechtenis – daarvoor was dat nog nooit gebeurd.

Ook nadat de migranten bij de Amerikaanse immigratiedienst (USCIS) zijn afgeleverd blijft de detentie een lijdensweg. De kampen zijn overvol, er worden jaarlijks honderden gevallen gemeld van geweld en verkrachting (door medegevangenen en gevangenbewaarders). In totaal zitten nu 52 duizend migranten vast. Er is ophef in Washington, maar die ging de afgelopen week vooral over de vraag of Congreslid Alexandria Ocasio-Cortez de kampen ‘concentratiekampen’ had mogen noemen.

Strengere asieleisen

Als de migranten ‘geloofwaardige angst’ kunnen aantonen begint de asielprocedure. Zo’n 80 procent komt door deze beginscreening. Dat percentage wil Trump omlaag hebben. Een poging van het ministerie van Justitie (dat over asiel gaat) om bendebedreigingen en huiselijk geweld te schrappen als gegronde redenen voor asiel werd in december door de rechter onrechtmatig verklaard, maar de medewerkers die de gesprekken afnemen hebben in mei nieuwe instructies gekregen om strenger te zijn.

Afwachten in Mexico

Om de druk op de detentiecentra te verlichten heeft de regering-Trump de ‘Migrant Protection Protocols’ bedacht, een programma met een orwelliaanse naam, dat bedoeld is om de migranten buiten het land te houden. Sinds de start, eind januari, moeten zo’n tienduizend asielzoekers het zien te redden aan de Mexicaanse kant van de grens, waar ze (weer) voor maanden zijn overgeleverd aan de goedertierenheid en grillen van de Mexicanen. 

Tot dusver gold het programma voor drie grensovergangen, maar na de tarievendreiging van Trump wordt het uitgerold over de hele grens. Grote nadelen: de asielzoekers kunnen moeilijk advocaten vinden en weten vaak niet wanneer hun zaak voorkomt (omdat de Amerikaanse immigratieautoriteiten geen adres van hen hebben). ‘Hoe worden ze daarvan op de hoogte gesteld?’, vroeg een rechter in april aan een advocaat van immigratiedienst ICE. ‘Daar heb ik geen antwoord op’, was het antwoord.

Deportaties

De aantallen migranten zijn uiteindelijk te groot. Ondanks alle opgeworpen horden komen elke maand ruim honderdduizend migranten de VS binnen. De grenspolitie laat sommigen na de arrestatie gewoon gaan en levert ze dus niet eens af bij de immigratiedienst, en ook de immigratiedienst liet in de eerste helft van dit jaar zeker 200 duizend migranten Amerika binnen, de laatste tijd door ze maar gewoon bij bushaltes te dumpen. Deze praktijk van ‘catch and release’, de grote doorn in het oog van Trump, gaat dus gewoon in volle gang door. De nieuwe asielzoekers komen op de grote hoop – er liggen nog 800 duizend dossiers te wachten.

De grote deportatie-operatie die Trump heeft aangekondigd, en nu met twee weken heeft uitgesteld, is vooral gericht op asielzoekers die sinds zijn aantreden het land zijn binnengekomen, en via een versnelde procedure geen asiel hebben gekregen (ongeveer twee derde van de aanvragen wordt uiteindelijk afgewezen) of niet zijn komen opdagen bij de zittingen. De actie zou volgens The Washington Post om te beginnen gericht zijn op tweeënhalf duizend volwassenen en kinderen in tien steden, maar er zou een langere lijst zijn met tienduizend namen.

Het was vanwege dit plan dat ICE-directeur Ron Vitiello en zijn baas, minister van Binnenlandse Veiligheid Kirstjen Nielsen opstapten: volgens hen kon de dienst dit niet aan. In een normaal jaar doet ICE ongeveer 40 duizend van zulke ‘arrestaties in de gemeenschap’. Maar Trumps adviseur Stephen Miller en ICE-onderdirecteur hebben er wel zin in, volgens bronnen van The Washington Post, vanwege de te verwachten beelden van dramatische arrestaties en huilende kinderen. Die zouden nieuwe asielzoekers eindelijk moeten afschrikken.

Deportaties

Waar interessante en spraakmakende verhalen online en in de krant ophouden, gaat het Volkskrantgeluid verder. Wat is een zwart gat precies? En hoe gaat het eraan toe in tbs-klinieken? Onze verhalenmakers leggen het uit.