Rotterdammers over het sisverbod: ‘Hoe moet je dan laten merken dat je interesse hebt?’

Koptelefoon op. Strak voor je uitkijken. Niet reageren. Dat is de strategie van Talitha Samsoeri (27) als ze over de Rotterdamse West-Kruiskade loopt. Toch hoort ze het door haar muziek heen: Hé dushi, hé schatje, mag ik je snap? Op elke hoek van de winkelstraat staat volgens de Rotterdamse wel een groepje jongens, van de Aziatische toko tot de islamitische slager en de winkel met Peruaanse haarstukjes. ‘Het maakt verder weinig uit hoe je eruitziet; als je een vrouw bent, roepen ze je na.’ Of het sisverbod daar iets aan heeft veranderd? Samsoeri kijkt vragend: ‘Eh sisverbod?’

Sinds april vorig jaar is Rotterdam, als eerste Nederlandse gemeente, begonnen met het handhaven van het verbod op seksuele straatintimidatie – in de volksmond ‘sisverbod’. Wie naar vrouwen sist, fluit, roept, hen uitscheldt of om seks vraagt, riskeert een boete van maximaal 4.100 euro of drie dagen gevangenisstraf. Het ferme beleid is het stokpaardje van voormalig Leefbaar Rotterdam-wethouder Joost Eerdmans.

Voor de aanpak wordt jaarlijks 220 duizend euro uitgetrokken. Daarvan gaat 200 duizend naar de handhaving van het sisverbod. Vier buitengewoon opsporingsambtenaren (boa’s) zijn speciaal opgeleid om Rotterdamse rokkenjagers op heterdaad te betrappen. Vaak gehuld in burgerkleding. De opbrengst na ruim een jaar handhaven is klein: acht processen verbaal en één voorwaardelijke straf.

Sluitstuk

‘De handhaving is bewerkelijk gebleken’, zegt VVD-wethouder Bert Wijbenga (Handhaving), die het dossier bij zijn aantreden erfde van Eerdmans. Ondanks de gerichte inzet bij ‘hotspots’ is het moeilijk om daders op heterdaad te betrappen, bovendien is het soms lastig te bepalen of er sprake is van straatintimidatie of een totaal mislukte versierpoging. ‘Er moet echt wel meer aan de hand zijn dan een man die knipoogt of een complimentje geeft’, zegt Wijbenga. ‘Het moet lastigvallen zijn en dat moet goed worden onderbouwd.’

Afgelopen december verscheen de eerste verdachte voor de rechter. De 36-jarige man had acht verschillende vrouwen geprobeerd te versieren met opmerkingen als ‘Hey mooie dame, je ziet er goed uit’. Hoewel ‘ergerniswekkend’ vallen dergelijke uitlatingen onder de vrijheid van meningsuiting, oordeelde de kantonrechter. Omdat de verdachte bij zijn opmerkingen ook handkusgebaren had gemaakt, kreeg hij wel twee voorwaardelijke geldboetes van 100 euro. Het Openbaar Ministerie, dat twee onvoorwaardelijke boetes van 190 euro had geëist, ging in hoger beroep. In afwachting daarvan staan de overige zes zaken in de wacht.

Om een veroordeling kansrijker te maken, zal Rotterdam mogelijk de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) nog aanscherpen. Ook kijkt de stad met interesse naar Amsterdam. Daar konden woensdag, met behulp van vier vrouwelijke lokagenten (onder meer gehuld in sportkleding), drie mannen op heterdaad worden betrapt voor straatintimidatie. Wijbenga wil wel benadrukken dat het opleggen van boetes geen doel op zich is. ‘Het gaat erom dat we een norm stellen dat straatintimidatie niet oké is, een boete is een sluitstuk. Aan één proces-verbaal gaan tientallen waarschuwende gesprekken met jongelui vooraf. Ik realiseer me dat we die hadden moeten optellen en laten zien.’

Even ‘psst doen’

Op de West-Kruiskade lijkt het sisverbod nog niet helemaal geland. Max Imami (55) begrijpt simpelweg het probleem niet. Vroeger mocht hij graag even ‘psst doen’ naar een dame. ‘Hoe moet je anders de aandacht trekken?’ De toon van een sis is hoog, legt hij uit. ‘Dus dan herkent een dame meteen, hé er wil iemand praten.’ Als ze reageert dan is er toch ‘iets’, weet de Rotterdammer. ‘Dan kun je de volgende keer dat ze langsloopt even kennismaken.’ De grens is voor Imami duidelijk: je mag een vrouw niet aanraken of lastig blijven vallen als ze geen interesse of juist wel een vriend heeft.

Sommige vrouwen zijn er ook op uit om aandacht te krijgen, denkt Hamza (22). Samen met zijn vrienden Ilias (21), Bilal (22) en Sofiane (20) – hun achternamen zijn ‘een beetje privé’ – zit hij een jointje te draaien in de zon. ‘Waarom lopen ze anders zeven keer de straat op en neer?’ Ilias onderbreekt het kruimelen om te demonstreren hoe dat gaat. ‘Vlak voordat ze langslopen, stoten ze hun vriendinnen aan. Hun borsten naar voren, hun billen naar achteren en dan kijken ze via de winkelramen of je kijkt.’

Toch sissen, fluiten, roepen of schelden de jongens niet, bezweren ze. Dat heeft te maken met karma, zegt Hamza. Ilias knikt: ‘Al loopt een vrouw hier in sm-kleding met een bal in haar mond, het is ook iemands zusje, vrouw of moeder.’ Dus kijken de jongens misschien een keer extra als er een opvallende verschijning voorbijkomt. En als ze écht mooi is? ‘Dan sta je op uit de groep, laat je haar even doorlopen en ga je er achteraan,’ zegt Ilias. ‘Ik houd het zakelijk, zeg gewoon ‘hoi’ of ‘je hebt mooie ogen’. In ieder geval niets over de intieme zones.’

Natuurlijk is al die aandacht soms irritant, zeker als je een slechte dag hebt, vindt Talitha Samsouri. Tegen mannen die vrouwen uitschelden of fysiek worden, zou moeten worden opgetreden. Maar voor het overige vindt ze boetes wel heel ‘harsh’. ‘Hoe moeten die mannen ruiken dat een vrouw geen interesse heeft? En ik wil toch ook gewoon een man kunnen aanspreken als ik hem leuk vind.’