Zwartepieten in Tweede Kamer over schuldvraag stikstof-debacle, oplossing ver weg

De hoogste bestuursrechter oordeelde recent dat het Programma Aanpak Stikstof (PAS) van de overheid illegaal is. Het PAS, voortkomend uit een politieke deal in 2009 tussen PvdA en CDA, werd de afgelopen jaren gebruikt om vergunningen uit te delen voor stikstof uitstotende projecten. Daarbij werd vooraf rekening gehouden met toekomstig natuurherstel en vermindering van stikstof. 

Die effecten traden echter in werkelijkheid niet op en dus heeft de rechter nu een stokje gestoken voor deze methode van vergunningverlening. Door de uitspraak ligt de vergunningverlening in Nederland bijna compleet stil. Honderden grote projecten op het gebied van landbouw - maar óók infrastructuur en woningbouw - kunnen vertraging oplopen of moeten zelfs afgeblazen worden. 

Oppositiepartijen PVV en SP verwoordden het enorme debacle donderdagavond helder in de Tweede Kamer: ,,Nederland zit op slot.” Verschillende andere partijen hielden CDA en PvdA, ooit de initiatiefnemers, in het debat verantwoordelijk voor het mislukte PAS-compromis. 

Het kabinet werkt ondertussen koortsachtig aan een oplossing voor de ontstane situatie. Maar de ‘list’ om een dusdanig vergunningstelsel op te zetten dat het ‘Raad van State-proof’ is, is nog niet bedacht. ,,We moeten daarbij zorgvuldigheid betrachten", aldus minister Schouten (LNV). En daarom denkt de Tweede Kamer graag mee, zo bleek donderdagavond. 

Verschillende linkse oppositiepartijen, zoals de PvdA en de Partij voor de Dieren, willen bijvoorbeeld dat de beoogde sanering van de varkenshouderij wordt uitgebreid. Logisch, want donderdagmiddag bleek nog uit een rapport van de Algemene Rekenkamer dat de groeiende veestapel in Nederland ervoor heeft gezorgd dat de uitstoot van milieuvervuilende stikstof, ammoniak en fosfaat is toegenomen. Dit probleem heeft de overheid niet onder controle.  

Ook kunnen we op snelweg best allemaal wat minder hard gaan rijden en een besluit over de geplande opening van Lelystad Airport kan wel even wachten, meent GroenLinks. Die gedachte kreeg donderdagavond expliciet steun van coalitiepartij ChristenUnie. Opmerkelijk, omdat het kabinet nog altijd afstevent op opening van deze regionale luchthaven in 2020.     

Het CDA maakt zich vooral zorgen over duizenden kleine activiteiten van bijvoorbeeld losse boeren, zoals bemesten of koeien in de wei zetten. Hiervoor is voortaan een vergunning nodig, oordeelde de Raad van State ook. De vraag is dus of boeren nu illegaal bezig zijn als ze hun vee naar buiten laten. Het kan niet zo zijn dat ze een boete oplopen, vinden de christendemocraten. Minister Schouten is het daarmee eens. Ze gaat in gesprek met de provincies in gemeenten over legalisering van de activiteiten.

De grootste regeringspartij VVD heeft bedacht dat de uitspraak van de rechter, die moet leiden tot minder stikstof-uitstoot in ons land, maar tot gevolg moet hebben dat we voorlopig geen nieuwe, kwetsbare natuurgebieden of soorten planten en dieren aanwijzen. Een gedachtegang die op hoon kon rekenen bij veel andere partijen, waaronder coalitiepartner D66.

Een meerderheid van de Tweede Kamer lijkt het wél eens te zijn met een CDA-voorstel om een onafhankelijke groep experts te laten meekijken met het kabinet naar een oplossing voor de ontstane problemen. Zo‘n commissie zou nog dit najaar met werkbare alternatieven op de proppen moeten komen. Minister Schouten is positief over dit voorstel.