'Ze weten nauwelijks wat buitenspel is', 'in welke cup spelen ze? A of dubbel D?' en 'wat een zaadniveau is dit'. Zomaar wat reacties op sociale media na de wedstrijden van de Oranje Leeuwinnen tegen Nieuw-Zeeland en Kameroen. Terwijl het Nederlands elftal die wedstrijden allebei won.
Vandaag neemt het Nederlands elftal het op tegen Canada. Ongeacht de uitslag, zullen ook daar zure reacties op komen, denkt Martine Prange, oud-voetbalster en hoogleraar filosofie aan de Tilburg University. "Prestaties van vrouwen worden anders beoordeeld dan van mannen, dat weten we. Er is scepsis en seksisme."
Niet perfect
Toegegeven, het spel was lang niet perfect en op sociale media vind je desondanks voornamelijk felicitaties. Maar als je even verder kijkt, kun je niet om de kritiek heen die soms buitenproportioneel hard is. Dat stuit de speelsters tegen de borst. "Het mag wel iets minder", zei middenvelder Daniëlle van de Donk tegen de NOS. En Shanice van der Sanden zei tegen RTL Nieuws: "Mensen hebben altijd een mening over ons spel, maar doe het ons maar eens na."
Nog wat voorbeelden van die harde woorden die werden geuit na de winst tegen Kameroen: 'Goed gedaan, nu weer de keuken in', 'als ze nog trager zouden spelen zouden we straks de klok moeten terugdraaien' en 'vrouwenvoetbal wat een saaie sport. Geef mij maar echt voetbal'.
Mannelijkheid
Volgens Marjet Derks, sporthistoricus aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, heeft die afkeuring te maken met de kanteling in de traditionele man-vrouwverhouding. "Bij sporten die niet worden geassocieerd met mannelijk vertoon, hebben vrouwen het makkelijker. Turnen bijvoorbeeld, of zwemmen. De sporters hijgen niet overduidelijk tijdens de wedstrijden, er is weinig zweet te zien. Het is netjes genoeg en dat wordt gezien als vrouwelijkheid."
Bij sporten als tennis, hockey en skiën is het al wat anders. "Het vraagt wat meer inspanning, maar het zijn chiquere sporten. Je kwam daar sporters van je eigen stand tegen." De kritiek is er wel een beetje, maar nog niet zo erg als de laatste categorie, de populaire volkssporten.
Want naar mate de sport populairder en lichamelijker wordt, neemt de zweem van negativiteit eromheen toe, stelt de historicus. "Boksen, bodybuilding, maar ook atletiek bijvoorbeeld. Als je als vrouw zo'n sport beoefent, word je door sommigen neergezet als manwijf. Vrouwen die niet meer vrouwelijk zijn, maar waarvoor je een straatje omloopt."
Het vrouwenvoetbal past daar ook tussen, vindt zij. "Het voetbal is door de jaren heen een mannenwereld geworden. Vrouwen zijn de nieuwkomers in deze sport. En doordat die fysiek is, wijkt het af van het normale man-vrouwverhouding. Dat speelt niet alleen bij het publiek, maar ook bij sportjournalisten. Die zijn heel lang heel zuur geweest over het vrouwenvoetbal." Die beeldvorming veranderen, kost tijd en aandacht, meent Derks.
Ontwikkeling in sport
Zo wijst ze op de ontwikkeling die het hardlopen voor vrouwen heeft doorgemaakt. In 1928 mochten vrouwen op dat onderdeel voor het eerst meedoen aan de Olympische Spelen die in Amsterdam werden gehouden. De 800 meter was de langste afstand. Enkele vrouwen spanden zich zo enorm in dat ze op de grond vielen toen ze finish bereikten. Dat was niet fris om te zien, vonden invloedrijke mensen. Gevolg: alle lange afstanden werden voor 32 jaar in de ijskast gestopt.
Derks ziet zoiets soortgelijks niet bij het vrouwenvoetbal gebeuren, daarvoor is de sport simpelweg te populair. Maar het is volgens haar nog wel kwetsbaar. "Nu presteren de vrouwen goed en wordt het voetbal gehypet. Maar als de prestaties minder zijn, valt de belangstelling terug, blijven geldschieters achter. Die terugval zal waarschijnlijk niet enorm zijn omdat de basis van het vrouwenvoetbal sterk is. Er zijn lokaal zoveel voetbalteams die uitstekend draaien."
Afbijten
Filosoof Prange ziet dat het positivisme rondom de Oranje Leeuwinnen steeds meer de overhand heeft. Dat speelsters als Van der Sanden en Van de Donk van zich afbijten na de harde kritiek, prijst ze. "Hoe vaak zie je niet dat een elftal moet groeien in een toernooi? Nederland begon stroef, maar speelde de tweede wedstrijd al beter."
Het is de kunst om vooral niet met de mannelijke bril naar de vrouwelijke prestaties te kijken, vindt ze. "Dat gaat steeds beter, en dat is terecht. Steeds meer spelers komen in vorm. Als Lieke Martens ook gaat uitblinken, kunnen er mooie dingen gebeuren."
