Een verbijsterend inkijkje in een Chinees opvoedkamp, waar moslims worden opgevoed tot ‘echte Chinezen’

China heeft eindelijk journalisten toegelaten tot de kampen in de westelijke regio Xinjiang, waar naar schatting een miljoen mensen opgesloten zitten. Maar het lijkt erop dat een ­cameraploeg van de Britse omroep BBC een strak geregisseerd bezoek heeft gebracht aan een aangeharkt modelkamp.

Toch geeft het verslag op de website een verbijsterend beeld van een heropvoedingscampagne van ongekende omvang. In de naar schatting duizend kampen in de regio zitten vooral islamitische Oeigoeren, een volk dat in de verte verwant is aan de Turken. China zegt bang te zijn voor terrorisme in de regio en probeert nu de lokale bevolking tot echte Chinezen om te vormen.

De bewoners van de kampen die de BBC te spreken krijgt, zingen, dansen en schilderen in hun klaslokalen. Ze leren ook vaardigheden als haren knippen en bedden opmaken. Maar de kern van hun verblijf, zoals we dat te zien krijgen, is het aanleren van het gedachtegoed van de Communistische Partij en vooral van de Chinese president Xi Jinping. Ze besteden vele uren aan het leren van de taal, met zinnetjes als ‘Ik houd van de Chinese Communistische Partij’.

Vrijwillig

Alle bewoners van de kampen zitten daar vrijwillig, verzekert een ­bewaker en de mensen die in beeld komen bevestigen dat. Ze zeggen zelf in te zien dat ze slechte, radicaal-islamitische gedachten koesterden, en die worden in het kamp weer uit hun hoofd gepraat. Op de vraag of dat niet neerkomt op hersenspoeling, zegt een begeleidster dat alleen de extremistische gedachten worden gewist.

Natuurlijk zijn die Oeigoeren niet ­allemaal terroristen, erkent de lokale overheid. Maar Zhang Zhisheng, een bestuurder van de regio Xinjiang, legt uit dat China wil voorkomen dat deze mensen terroristen wórden. Volgens Zhang is het beter om op tijd in te grijpen. “Als je weet dat iemand een moord gaat plegen, wacht je toch ook niet tot het gebeurd is?”

De BBC heeft ook een vrouw ­gesproken die in verschillende kampen heeft gezeten en inmiddels in buurland Kazachstan woont. Rakhima Senbay bevestigt dat de tv-ploeg een modelkamp te zien heeft gekregen, in andere kampen zijn de ­omstandigheden veel slechter en komt marteling geregeld voor. Zo werd zij aan haar enkels geketend, net als Omir Bekali die eerder dit jaar in Trouw zijn gruwelijke verhaal deed.

Na lang aandringen bezocht een vertegenwoordiger van de Verenigde Naties vorige week Xinjiang. Het ging niet om een mensenrechtenexpert, maar om de chef contra-terrorisme Vladimir Voronkov. Met dat bezoek lijken de Verenigde Naties te bevestigen dat het probleem in Xinjiang inderdaad om terrorisme draait. Mensenrechtenorganisaties en de Amerikaanse regering hebben hierover ­geklaagd bij de VN.

Lees ook: 

Omir Bekali zat in een strafkamp omdat hij Oeigoers is: ‘China wil ons vernietigen’

China schendt volgens de Verenigde Naties de mensenrechten op grote schaal in de westelijke provincie Xinjiang. Omir Bekali is een van de weinigen die lang in de beruchte kampen voor Oeigoeren heeft gezeten en het kan navertellen.