Pegida houdt Eindhoven in een verstikkende wurggreep

Het heeft wel wat weg van een gebed zonder einde, het optreden van het extreem-rechtse Pegida. Het handjevol anti-islamactivisten heeft het Eindhovense stadsbestuur nu al wekenlang in een houdgreep. En het ziet er niet naar uit dat daar snel een einde aan komt. 

,,Nu begint het leuk te worden”, zei Pegida-voorman Edwin Wagensveld na de volledig uit de hand gelopen demonstratie op zondag 26 mei in de Eindhovense wijk Woensel. Hij zei dat nadat zo'n driehonderd moslimjongeren hun zelfbeheersing verloren bij een betoging van Wagensveld en consorten in de omgeving van Al Fourqaan-moskee. 

Nou, waarschijnlijk vinden alleen Wagensveld zelf en zijn handjevol aanhangers het nog leuk. Want het lijkt erop dat bijna heel Eindhoven wel een beetje klaar is met alle opwinding, onrust en provocaties die de betogingen van Pegida met zich meebrengen. En toch blijkt het lastig om van deze tegen de islam strijdende organisatie af te komen. De Pegida-betogingen zo maar verbieden, dat blijkt niet zo maar te kunnen.     

De Eindhovense burgemeester John Jorritsma (VVD) sprak de afgelopen weken niet voor niets van een duivels dilemma. Enerzijds moet hij het in de grondwet vastgelegde recht op vrije meningsuiting en betoging respecteren. Anderzijds moet hij waken over de openbare orde en veiligheid van de ongeveer 230.000 Eindhovenaren.       

Dat Pegida die in gevaar kan brengen, bleek wel op die warme zondagavond eind mei. Uitgedaagd door Pegida vlogen in de omgeving van de Al Fourqaan-moskee in no time de stenen door de lucht en de hekken over straat. De ME moest er aan te pas komen om de tegendemonstranten weer in het gareel te krijgen. 

Voor de omwonenden van de moskee een welhaast traumatische ervaring. Voor burgemeester Jorritsma aanleiding om strengere eisen te stellen aan Pegida-demonstraties. En dat laatste is voor deze organisatie weer reden om de zaak nog verder op de spits te drijven. Door een reeks demonstratie-aanvragen tegelijk in te dienen bijvoorbeeld - geweigerd door de burgemeester. Door af te zien van een demonstratie op het Stadhuisplein - waar Pegida door de burgemeester naar toe was gedirigeerd. En door aan te kondigen dat er vandaag geflyerd wordt in de omgeving van de moskee.  

Is het dan onderhand geen tijd om een einde te maken aan deze poppenkast? Als burgemeester Jorritsma dat al zou willen, en dat viel tussen de regels door wel op te maken uit zijn antwoorden tijdens alle media-optredens de afgelopen week, dan is dat heel lastig. 

De Utrechtse burgemeester Jan van Zanen bijvoorbeeld deed dat begin vorig jaar wel. Bij de rechter vocht Pegida vervolgens dat besluit vruchteloos aan. Maar voor Nationaal Ombudsman Reinier van Zutphen was onder meer dit verbod aanleiding om in een rapport kritische noten te kraken over een in zijn ogen ongewenste ontwikkeling in Nederland: het inperken van het recht op betoging. 

Ook daar heeft Jorritsma nu rekening mee te houden, met dit - zoals Van Zutphen het noemt - schurende recht op vrije meningsuiting. Misschien is een demonstratieverbod en de bijbehorende nieuwe gang naar de rechter door Pegida in de huidige omstandigheden de beste oplossing. Want dan kan de rechter opnieuw bepalen hoe het recht op betoging zich verhoudt tot een organisatie die het provoceren tot kunst heeft verheven.