De aanhoudende droogte eist haar tol op de Veluwe, maar er zijn ook voordelen
De gevolgen van het watertekort zijn op de Veluwe goed zichtbaar. Met name de naaldbomen hebben te lijden.
De lucht tussen de bomen dampt van de regenbui die een paar uur eerder viel. De onmiskenbare regengeur op de bosgrond maakt mens en dier enthousiast. Merels en mezen kwetteren zich een slag in de rondte. De modderplassen in het Sprielderbos bij Garderen liggen er momenteel goedgevuld bij en dat is smullen voor de everzwijnen. “De modderbadjes hebben een belangrijke functie”, weet Lennard Jasper, boswachter bij Staatsbosbeheer op het noordelijk deel van de Veluwe. “Normaal gesproken zakt het water op deze hoge zandgronden makkelijk weg. Everzwijnen rollen en stampen de grond aan, waardoor de bodem minder doorlatend wordt. Door dit ‘zoelen’ blijven deze plekken langer vochtig. Daar komen niet alleen zwijnen en andere zoogdieren op af, maar ook allerlei vogels. Bij droogte werken ze als een magneet.”
Waterpeil
Het doet Jasper deugd om nu de dampige lucht te ruiken, het groene gras en de modderpoelen te zien. Maar daarmee is de droogte en het watertekort niet zomaar verdwenen. De Veluwe ligt hoog en droog vergeleken met de rest van Nederland. Door de droogte in de zomer van 2018 en dit voorjaar is het grondwaterpeil zo’n 10 tot 40 centimeter lager dan normaal.
Sinds 5 juni mag er in het werkgebied van Waterschap Vallei en Veluwe geen water worden gebruikt uit sloten, beken en kanalen. Ook al vielen er sindsdien talrijke buien. Elke druppel die valt is welkom en nodig voor de natuur. Jasper: “De boer heeft water nodig, maar de natuur ook. Daarom is het goed dat er zo’n besluit is genomen.” Het neerslagtekort rond Garderen is nu zo’n 140 millimeter. Vorig jaar was dat op een gegeven moment zelfs meer dan 300 millimeter. Het gaat de goede kant op kun je zeggen, maar het is nog altijd veel te droog.
Op de arme Veluwse grond trof je vroeger heide en zand, ruim honderd jaar geleden werden er bomen geplant. Maar niet elke boomsoort kan tegen het veranderende klimaat. Met name naaldbomen hebben zwaar te lijden gehad van de droogte, zoals douglassparren, sitkasparren of lariksen. Ze hebben hun naalden laten vallen alsof ze hun jas wilden uittrekken. Ze zijn verzwakt en daarmee gevoelig voor virussen, schimmels en insectenplagen. Jasper wijst naar een perceel met lariksen. “Ze zijn bruin en dof, niet frisgroen zoals ze horen te zijn. De lariksmot heeft de bomen aangetast.”
Geen reserves
Loofbomen doen het wat beter, maar ook daar zijn de gevolgen van de droogte nog zichtbaar. “Ze gingen in het najaar vroeg in de spaarstand. Toen de bomen in het voorjaar wilden uitlopen, hadden ze te weinig reserves”, zegt Jasper. “Een monumentale beuk hier verderop heeft het niet gered, veel bomen dragen veel minder blad dan andere jaren.”
Een gezond bos kan best een extreem droge zomer hebben. “Natuurlijk gaan er bomen, struiken en heide dood, maar dood hout zorgt ook voor leven. Er ontstaat op sommige plekken een verandering in de samenstelling van het bos. Waar naaldbomen verdwijnen zie je bijvoorbeeld kleine berken, beuken of eiken opkomen. Er komt meer variatie. Het is spannend om te zien hoe de natuur het evenwicht herstelt.”
Lees ook:
Ondanks de wolkbreuken is Nederland alleen maar droger
Het voelt weliswaar alsof iemand een emmer water over Nederland heeft heen gekieperd, maar geholpen heeft al die nattigheid niet. Sterker nog: grote delen van Nederland zijn zelfs droger dan in dezelfde periode vorig jaar.