De Belastingdienst heeft een onderzoek naar eigen falen in de affaire-kinderopvangtoeslag gefrustreerd. Stukken werden achtergehouden door medewerkers, die zelf betrokken waren bij de jarenlange onjuiste en hardhandige aanpak van honderden ouders.
Het 'bewijs' voor vermoedens van fraude blijkt daarnaast nog dubieuzer dan staatssecretaris Snel van Financiën deze week moest toegeven, blijkt uit onderzoek van RTL Nieuws en Trouw.
Na eerdere onthullingen moest Snel dinsdag voor de tweede keer diep door het stof en bood de Kamer en honderden ouders weer excuses aan. Gezinnen raakten in grote problemen door de onterechte stopzetting van toeslagen voor kinderopvang in 2014. Tot op de dag van vandaag is er voor hen geen oplossing.
Belangrijke schijf
Uit onze reconstructie van de affaire blijkt nu dat de Belastingdienst het onderzoek naar de eigen fouten tegenwerkte. Eerst werd niet goed gezocht. Daarna werden stukken achtergehouden voor de accountants (auditors), blijkt uit een ongecensureerde versie (pdf) van het rapport.
Zij doorzochten de systemen van de Belastingdienst, maar kregen geen toegang tot een belangrijke schijf. De ICT-auditors mochten ook de documenten zelf niet zien. De Belastingdienst bepaalde aan de hand van inventarislijsten zelf, in overleg met de Landsadvocaat, welke stukken alsnog aan de Kamer of aan rechters zou worden overlegd.
Harde aanpak ouders
De auditors waren vorig najaar juist ingeschakeld om de onderste steen boven te krijgen. Dat gebeurde nadat de Belastingdienst stelselmatig informatie achterhield in rechtszaken tegen gedupeerde ouders.
De ambtenaar van de Belastingdienst die de selectie maakte voor de bestanden die auditors mochten doorzoeken, was bij de afhandeling voorstander van een harde aanpak van ouders die niets misdaan hadden.
Geen nieuwe munitie
Uit interne verslagen blijkt dat deze ambtenaar ouders, ondanks waarschuwingen van collega’s, niet correct wilde informeren. Deze ambtenaar wilde 'geen nieuwe munitie' te geven.
De Belastingdienst bestrijdt de conclusie in het rapport van de auditors - experts in elektronische data - dat zij niet volledig werden geïnformeerd.
Moedeloos en woedend
Op basis van ons onderzoek blijkt dat Snel honderden documenten over de affaire nog niet heeft verstrekt aan de Kamer. Dat geldt bijvoorbeeld voor veertien actualiteitsbezoeken aan gastouders in november 2013. Daarin werd geen bewijs gevonden voor fraude. Het vormde zonder verder onderzoek wel de aanleiding om in april 2014 ruim 300 ouders keihard aan te pakken, en daarna jaren het bos in te sturen.
Ook blijkt nu zwart op wit dat stukken die de accountants pas in oktober vonden, al in 2017 en in de zomer van 2018 door de Belastingdienst en de Landsadvocaat werden gebruikt in juridische procedures om tegen beter weten in gelijk te halen.
'Verdrietig, moedeloos en woedend'
In de Kamer wordt verbolgen gereageerd. "De Belastingdienst lijkt haar rol in de democratische rechtsstaat niet te begrijpen en dat is heel ernstig", zegt CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. Hij vraagt al anderhalf jaar om opheldering.
Renske Leijten (SP) zegt 'verdrietig, moedeloos en woedend tegelijk' te worden. "Wat ik echt mis bij de staatssecretaris, is de erkenning dat het mis zit in zijn dienst." Omtzigt en Leijten willen nu snel een oplossing voor gedupeerde ouders.
Oude emails
Uit onze reconstructie blijkt verder dat de aanleiding voor het fraude-onderzoek nog meer rammelde dan eerder gemeld. Staatssecretaris Snel hield tot recent vol dat er in oktober 2013 'concrete signalen' waren dat een gastouderbureau in Eindhoven fraudeerde.
Steeds duidelijker wordt dat hier niets van klopt. De zogenaamde 'signalen' blijken twee oude, achterhaalde mails uit april 2011.
Verbijsterd
Advocate Eva González Pérez, die tientallen gedupeerde ouders bijstaat, is verbijsterd. "Met iedere dag wordt duidelijker dat er met bewijsmateriaal is gerommeld om ouders zonder enige vorm van bewijs keihard aan te pakken", vertelt ze.
"Zij werden achtervolgd door onjuiste verdachtmakingen", volgens de advocate. "Het wordt tijd dat dit eindelijk wordt toegegeven en dat de ouders snel recht wordt gedaan. Het heeft al veel- en veel te lang geduurd."
Waslijst aan vragen
De Kamer stuurde vrijdagavond een nieuwe waslijst met 90 kritische vragen aan Snel. Juist vandaag bleek dat de Belastingdienst met het Openbaar Ministerie heeft overlegd over een mogelijk strafbaar feit door een ambtenaar in deze zaak, maar dat geen vervolging wordt ingesteld.
