‘Dertigers en veertigers zijn straks de klos door pensioendeal’

Een andere onvermijdelijkheid van het nieuwe stelsel: de pensioenpremie zal omhoog moeten om de klappen op te vangen. Het alternatief, geld overhevelen uit de kapitaalbuffers van de pensioenfondsen, is maar in een paar gevallen mogelijk. Veel fondsen hebben nauwelijks of geen buffers.

Volgens de Pensioenfederatie, de koepel van pensioenfondsen, toont een andere beschouwing van het nieuwe pensioenstelsel aan dat de gevolgen voor de pensioenfondsen flink kunnen verschillen. Toch zijn er wel een paar algemene conclusies te trekken. Zo ligt de rekening vooral bij de werkenden. Een dertiger kan er tot wel 15 procent in pensioen op achteruit gaan in het nieuwe stelsel. Voor ouderen is het nieuwe systeem over het algemeen juist gunstiger. Gepensioneerden gaan er in het nieuwe systeem bijna altijd op vooruit.

De Pensioenfederatie zet wel een flinke ‘maar’ bij de conclusies. Hoe de sommen in de praktijk uitvallen, scheelt namelijk heel erg per pensioenfonds. Een fonds dat goed bij kas zit, kan benadeelden veel gemakkelijker compenseren dan een fonds dat maar net genoeg vermogen heeft. En het scheelt ook nogal of een fonds veel jonge deelnemers heeft of juist veel ouderen. In dat laatste geval zet een verhoging van de pensioenpremie minder zoden aan de dijk dan bij een fonds met veel jonge deelnemers.

De Pensioenfederatie maakte ook sommen waarbij de meeste mensen er juist op vooruit gaan in het nieuwe stelsel. Maar dan moet de economie wel ‘meewerken’.  Belanden we met z’n allen in een recessie, waarbij de rente ook nog eens laag blijft,  dan zal dat een flink gat slaan in vrijwel alle pensioenen.

Of en hoe eventueel getroffen deelnemers gecompenseerd gaan worden, is nog niet duidelijk. In het pensioenakkoord staat alleen dat er ‘evenwichtig en adequaat’ gecompenseerd moet worden. ,,Hoe dat in de praktijk uitvalt moet nog worden uitgewerkt” zegt Gerard Riemen, directeur van de Pensioenfederatie. De koepel pleit voor maatwerk bij de compensatie. Dat levert de meeste compensatie op voor de groepen die het hardst getroffen worden.

De kans dat de pensioenen gekort worden in het nieuwe stelsel, is tweemaal zo groot als nu, zo waarschuwt de koepel van pensioenfondsen. Gemiddeld zal er eens in de drie jaar een korting moeten worden doorgevoerd. Daar staat tegenover dat de andere twee jaren de pensioenen juist (extra) verhoogd kunnen worden.

Begin deze maand bereikten bonden, werkgevers en kabinet na bijna tien jaar een akkoord. Hierin is onder andere afgesproken dat de AOW-leeftijd minder snel stijgt, het makkelijker wordt voor mensen met zware beroepen om eerder te stoppen met werken en zelfstandigen meer mogelijkheden krijgen om te sparen voor hun pensioen en zich moeten verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid.

Zo’n 1 miljoen FNV-leden habben deze week de kans om hun stem uit te brengen over het akkoord. Begin deze week was de animo om te stemmen zo groot dat de stemwebsite van FNV overbelast raakte. De vakbond adviseerde de leden om het later nog eens te proberen. De uitslag moet worden gezien als een zwaarwegend advies, het FNV-ledenparlement, een afspiegeling van de leden van de vakbond, heeft het laatste woord. 

Welke kant het opgaat, is ongewis: volgens een eerdere peiling van EenVandaag is er flinke verdeeldheid. Een deel vindt het resultaat te mager. Er zijn verschillende kopstukken en FNV-actiegroepen die de leden oproepen om ‘nee’ te stemmen. Wat die actiegroepen extra munitie in handen geeft, is het bindend advies van de commissie-Dijsselbloem om de rekenrente waarmee pensioenfondsen hun verplichtingen berekenen, verder te verlagen. 

Volgens dit advies moeten pensioenfondsen vanaf 2021 uitgaan van nog lagere rendementen bij het berekenen van hun toekomstige verplichtingen. Daardoor komen pensioenkortingen nog dichterbij en neemt de kans af dat de oudedagsvoorziening op korte termijn weer kan meestijgen met de consumentenprijzen.

De FNV is flink geschrokken van het advies van de commissie van experts. Volgens een interne mail zou bestuurders zijn gevraagd om bij vragen van leden niet al te veel in te gaan op deze kwestie. ,,Wat wij niet willen is dat deze communicatie de stemming over het pensioenakkoord gaat beïnvloeden, en al helemaal niet negatief", schrijft de bond in die mail. De komende dagen houdt de bond in het hele land informatiebijeenkomsten voor FNV-leden, die juist bedoeld zijn om het akkoord toe te lichten.