Spanning rond Lelystad Airport loopt op, coalitie nog sterk verdeeld
De politieke spanning rond Lelystad Airport loopt op. Twee van de vier coalitiepartijen, D66 en ChristenUnie, willen de opening opnieuw uitstellen. Maar de VVD wil koste wat het kost vasthouden aan 1 april 2020. Om die datum nog te halen, moet de knoop nog deze maand worden doorgehakt.
"Het politieke eindspel is op de wagen", zegt politiek verslaggever Ron Fresen. "En achter de schermen wordt powerplay gespeeld." Volgens hem vrezen de twee kleinere regeringspartijen "de bulldozer" van de VVD, die de neuzen in de coalitie-top de komende weken per se dezelfde kant op wil krijgen.
Maar het ligt uiterst gevoelig. Een coalitieoverleg tussen de vier fracties en minister Van Nieuwenhuizen werd gisteren op het allerlaatste moment afgezegd.
Lelystad Airport is een van de grote dossiers van dit kabinet. Een hoofdpijndossier kun je zo langzamerhand wel stellen. De bedoeling is het al bestaande vliegveld te gebruiken om vakantievluchten over te nemen van Schiphol, dat tegen zijn grenzen aanloopt.
De opening van het nieuwe vliegveld voor commerciële vluchten zou oorspronkelijk in 2018 zijn, maar is al twee keer uitgesteld door onvoorziene obstakels. Zo keurde de Europese Commissie vorig jaar het plan af voor de verkeersverdeling tussen Schiphol en Lelystad Airport. 'Brussel' vindt het niet goed dat 'Lelystad' alleen bestaande vluchten van Schiphol overneemt. Er moet in het kader van de vrije markt ook ruimte zijn voor nieuwkomers.
Zomerreces
Inmiddels ligt er een nieuwe verkeersverdelingsregel (VVR) bij de Europese Commissie. Van Nieuwenhuizen had gehoopt daar eind mei een reactie op te krijgen, een ontwerpbesluit waar de lidstaten dan mee moeten instemmen. Maar dat is niet gebeurd.
De verwachting is dat het ontwerpbesluit nu elk moment verschijnt. Op woensdag 3 juli, de een-na-laatste dag voor het zomerreces, zal de Tweede Kamer daar dan over spreken. En voor die tijd wil de VVD de regeringspartijen op één lijn krijgen om zeker te zijn van een meerderheid. In de Eerste Kamer lijkt die meerderheid er door de opkomst van Forum voor Democratie op dit moment ook te zijn.
De VVD begint het in toenemende mate te ergeren dat er in deze kabinetsperiode nog niks gepresteerd is op het terrein van de luchtvaart.
Voor de grootste van de vier partijen is 1 april 2020 inmiddels min of meer een heilige datum. Dan begint het zomerseizoen en kan er mooi een begin worden gemaakt met de ontlasting van Schiphol. Uitstel tot 1 oktober, het begin van het winterseizoen, zou eventueel nog kunnen. Maar liever niet, want vliegmaatschappijen willen zo langzamerhand ook weten waar ze aan toe zijn. "Daar komt nog bij dat het de VVD in toenemende mate begint te ergeren dat er in deze kabinetsperiode nog niks gepresteerd is op het terrein van de luchtvaart, terwijl Schiphol nu echt aan z'n taks begint te zitten. De partij zal de druk de komende weken dan ook enorm opvoeren", aldus Fresen.
Overlast
D66 en de ChristenUnie zouden eigenlijk het liefst zien dat 'dat hele Lelystad' wordt afgeblazen. Zij zien veel nadelen, zoals de overlast voor omwonenden. Maar er zijn nu eenmaal afspraken gemaakt tussen de vier coalitiegenoten. In het regeerakkoord staat met zo veel woorden dat Lelystad en Eindhoven Airport de belangrijkste luchthavens voor vakantievluchten in en rond Europa moeten worden, zodat Schiphol zich vooral kan richten op zakelijk verkeer en intercontinentale vluchten.
Er staat alleen geen tijdsaanduiding in het regeerakkoord. Of het moet 2023 zijn. Dan moet een nieuw plan voor de verdeling van het hele Nederlandse luchtruim van kracht worden, waar Van Nieuwenhuizen nu ook hard aan werkt. De twee partijen zouden het besluit over de opening van 'Lelystad' graag meer in de richting van dat jaartal duwen, zodat alles in één keer kan worden geregeld.
Politieke én inhoudelijke procedures
De twee kleinste coalitiepartijen zullen er de komende weken op hameren dat 2020 een onhaalbare kaart is. Er moet nog heel veel gebeuren, voordat er echt groen licht kan worden gegeven Het Kameroverleg op 3 juli is in een kleine commissiezaal. Er moet dan nog een plenair debat worden gehouden. Pas daarna kan de Tweede Kamer stemmen over al dan niet openen op 1 april. Vervolgens gaat het besluit naar de Eerste Kamer, die dan nog steeds niet weet wat de EU formeel zal besluiten. En naast de politieke lopen er nog allemaal inhoudelijke procedures die moeten worden afgerond.
Het eindspel zal keihard gespeeld worden. De liberalen zullen zeggen: wij hebben de vliegtaks al moeten slikken.
Ron Fresen denkt dat de VVD'ers het eindspel achter de schermen de komende weken keihard gaan spelen. "Zij zullen zeggen: wij hebben de vliegtaks al moeten slikken - de liberalen voelden niks voor zo'n heffing, maar legden zich neer bij de wens van de kleinste coalitiepartijen - en als jullie moeilijk blijven doen over Lelystad, betaal je een prijs bij de onderhandelingen over het klimaat. Over de te nemen klimaatmaatregelen is de coalitie namelijk langs dezelfde lijnen verdeeld als over Lelystad Airport."
Vooral de ChristenUnie zit volgens Fresen in een lastig parket. Die heeft zijn kruit al verschoten door vorig jaar, vlak voor de gemeenteraadsverkiezingen, voor uitstel van de opening van Lelystad Airport te pleiten. Dat uitstel kwam er vervolgens ook en "dat is de partij door de anderen in de coalitie niet in dank afgenomen", zegt hij.
D66 en ChristenUnie vrezen de komende weken zwaar onder druk te worden gezet om de kogel nog rond de zomervakantie door de kerk te jagen. Alleen met powerplay kan 1 april nog worden gehaald, denkt de VVD. Minister Van Nieuwenhuizen zei eerder dat ze er nog steeds in gelooft. Maar ze gaf toe dat het met het vorderen van de tijd wel "steeds ingewikkelder" wordt.
