Terug naar de krant

Anti-abortuslobby voelt wind in de rug

Leeslijst achtergrond

Buitenlandse invloed De anti-abortusbeweging ontvangt steeds meer geld van donateurs ondanks een voorstel van minister De Jonge om demonstranten bij klinieken te weren.

Leeslijst

Anti-abortus-activisten in Nederland manifesteren zich steeds nadrukkelijker. Vrouwen die op het punt staan een abortuskliniek binnen te lopen, vragen ze of ze weten hoe hun ‘kindje’ - ook al zijn ze nog maar net zwanger - aan zijn einde komt.

De overlast bij de abortusklinieken wordt volgens minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) zo groot, dat hij eind maart pleitte voor bufferzones waar activisten zich niet mogen vertonen. Dinsdagavond debatteerde de Tweede Kamer hierover. Het Humanistisch Verbond bood voorafgaand aan het debat een petitie aan met 14.000 handtekeningen tegen de intimidatie van vrouwen bij klinieken.

De Nederlandse anti-abortusbeweging is nauw verbonden met organisaties in het buitenland en beschikt over steeds meer financiële middelen. Nadat radicaal-rechts in landen als Brazilië en Italië aan de macht is gekomen - en daar het recht op abortus ter discussie stelt - en nadat afgelopen maanden diverse Amerikaanse staten de toegang tot abortus hebben ingeperkt, hopen Nederlandse organisaties ook hier het tij te keren.

Vanwege het pleidooi van minister De Jonge trok het protestantse Schreeuw om leven, een van de belangrijkste anti-abortusorganisaties in Nederland, haar activisten bij de klinieken tijdelijk terug. Na overleg met de gemeenten over de voorwaarden voor de acties zijn zij een paar weken geleden weer begonnen, vertelt directeur Kees van Helden. „Wij spreken vrouwen aan om ze hulp te bieden, maar vallen niemand lastig” zegt hij. Vrouwen die afzien van een abortus kunnen bij Schreeuw om leven financiële steun krijgen.

Van Helden heeft net de stickers uitgekozen voor een actiebus die vanaf volgende week wordt ingezet bij evenementen en abortusklinieken. „Een idee dat ik heb overgenomen uit de VS. Daar hebben ze zelfs echografie in de bus om het kindje te laten zien, maar dat mag hier niet.”

Omvang donaties groeit

In Nederland neemt het verzet tegen abortus volgens Van Helden toe. Hij meet dat af aan de groei in donaties die zijn organisatie ontvangt en aan de omvang van de jaarlijkse Mars voor het leven. Waar eerder enkele duizenden mensen meeliepen, zijn dat er de laatste jaren meer dan tienduizend.

Schreeuw om Leven ontving in 2014 364.000 euro aan donaties. Vorig jaar liep dat volgens Van Helden op naar 709.000 euro. Allemaal Nederlandse donateurs, zegt hij. Van het geld kan Schreeuw om leven bijna zes fulltime medewerkers inhuren, onder wie drie hulpverleners voor zwangere of al bevallen vrouwen. Van Helden: „Het hoogste bedrag dat we ontvingen was 100.000 euro in 2017. De opbrengst van een kist schol op de veiling in Urk, die aan ons werd gedoneerd.”

Schreeuw om leven is lid van diverse internationale organisaties en heeft goede contacten met de anti-abortusbeweging in de VS. Maar geld komt daar volgens Van Helden niet vandaan. De ngo Open Democracy beweerde onlangs dat Amerikaanse fondsen grote bedragen doneren aan anti-abortusclubs in Europa. Bewijs daarvoor werd niet geleverd.

Schreeuw om leven onderhield in het verleden ook banden met orthodox-christelijke organisaties in Rusland, waarvan sommige gelieerd zijn aan de Russische staat. Zo bezochten voormalig directeur Alex van Vuuren en zijn vrouw in september 2014 het forum ‘Large Family and the Future of Humanity’, dat werd geopend in het Kremlin in Moskou. Hun vliegtickets werden door de organisatie betaald. Die contacten zijn volgens Van Helden sindsdien verbroken.

De anti-abortuslobby roert zich niet alleen op straat. Onder invloed van ChristenUnie en SGP werd ook in Den Haag een succes geboekt. De overheidssubsidie voor Siriz, een christelijke hulporganisatie voor zwangeren die fuseert met anti-abortusclub VBOK, is de komende jaren afhankelijk van de hulpvraag en niet meer aan een maximum gebonden. Ook Siriz ziet de donaties toenemen.

Op straat bij de abortusklinieken krijgt het protestantse Schreeuw om leven bijval van de radicalere katholieke evenknie Civitas Christiana. Deze organisatie van algemeen manager Hugo Bos liet haar activisten de voorbije maanden gewoon staan. Civitas Christiana ‘vecht’ volgens de website niet alleen tegen abortus, maar in bredere zin ‘tegen het oprukkende multiculturalisme, de gender-ideologie en de cultuur van de dood’.

Lees ook Luister ook de podcast:
Opeens gaat het weer over abortus

Behalve uit ontwikkelingen in het buitenland put Bos hoop uit de opkomst van Forum voor Democratie in Nederland. Met zijn veelbesproken essay over een boek van de Franse schrijver Michel Houellebecq knaagt Thierry Baudet volgens Bos ‘aan de wortels van de moderne wereld’. Iets wat Bos alleen maar kan toejuichen. Op uitnodiging van Civitas Christiana sprak Baudet rond 2015 drie keer op donateursbijeenkomsten van de organisatie.

Ook Bos ziet het verzet tegen abortus in Nederland toenemen. Hij verwijst naar een onderzoek door TNS Nipo uit 2016 (pdf), in opdracht van de SGP, waaruit blijkt dat de steun voor abortus vooral groot is onder 55-plussers en veel minder onder jongeren.

Civitas Christiana is lid van de internationale, ultraconservatieve katholieke beweging Traditie, Familie en Privé-Eigendom (TFP). Deze in 1960 in Brazilië opgerichte organisatie heeft afdelingen in tientallen landen. De Belgische onderzoekswebsite Apache berichtte onlangs over een zomeruniversiteit van TFP in het Poolse Kasteel van Niepolomice in de zomer van 2013. Thema’s waren de ‘contrarevolutie’ en het ‘herstel van de christelijke orde’. De bijeenkomst werd niet alleen bezocht door conservatieve katholieken, maar ook door Dries Van Langenhove, die later de extreem-rechtse Vlaamse organisatie Schild & Vrienden oprichtte. Ook Civitas Christiana onderhoudt, op zijn minst indirect, banden met extreem-rechts. In het West-Brabantse Oudenbosch demonstreerde Bos onlangs met leden van de uiterst conservatieve katholieke Sint Michaëlbrigade tegen de aanleg van een regenboogzebrapad bij de plaatselijke basiliek, om mensen uit de lhbt-gemeenschap welkom te heten. De plaatselijke pastoor Maickel Prasing werd er op een spandoek voor ‘ketter’ uitgemaakt. Leden van de Sint Michaëlsbrigade gaven zich bij andere protesten uit als vertegenwoordigers van het extreem-rechtse Identitair Verzet, dat in april tegen NRC bevestigde leden naar trainingskampen in Frankrijk te sturen voor ‘weerbaarheidstrainingen’. „We hebben een vriendschappelijke band met sommige mensen van de Michaëlsbrigade”, laat Bos weten.

Bos’ organisatie heeft naar eigen zeggen ongeveer elf mensen fulltime in dienst die campagnes voeren als ‘cultuur onder vuur’ en ‘gezin in gevaar’. Het werk bestaat volgens hem uit het schrijven van petities en artikelen op internet, lobbywerk, het geven van lezingen, het organiseren van zomeruniversiteiten en het sturen van brieven en e-mails aan de meer dan 200.000 Nederlanders die Civitas Christiana in haar bestand zou hebben. Bos zegt aanvankelijk financieel te zijn gesteund door buitenlandse zusterorganisaties, maar zijn medewerkers nu „een goed salaris” te kunnen betalen uit Nederlandse donaties.

Voormalig hoofdredacteur Eric van den Berg van de website katholiek.nl doet onderzoek naar conservatief christelijke organisaties. Hij zegt te betwijfelen of Bos werkelijk elf mensen voltijds in dienst heeft. Ook sluit hij niet uit dat er nog altijd buitenlands geld naar Civitas Christiana vloeit. „De organisatie wordt gesteund door oude Europese adel. Met geld uit die hoek is de beweging uitgebouwd”, zegt Van den Berg. Voorzitter van Civitas Christiana is de Duitse hertog Paul von Oldenburg.

Lees ook ‘Blijf de details van abortus bediscussiëren’
Blijf de details van abortus bediscussiëren

Zelfvertrouwen

Tot nu toe hebben de anti-abortusorganisaties in Europa nog weinig bereikt. In Ierland werd abortus vorig jaar juist gelegaliseerd. Maar met de groeiende populariteit van radicaal-rechts nemen het zelfvertrouwen en de activiteiten wel toe.

In 2017 is mede-oprichter Michiel Hemminga van Civitas Christiana begonnen als de Nederlandse vertegenwoordiger van de internationale christelijke organisatie CitizenGO. Deze van oorsprong Spaanse club verzet zich via internetpetities tegen abortus en andere moderne verworvenheden. In het bestuur van Citizengo zit Alexey Komov, een vertrouweling van de Russische oligarch Konstantin Malofeev, die door de VS onder sancties is geplaatst vanwege zijn banden met pro-Russische rebellenleiders in Oekraïne.

Toch bestaan de inkomsten van CitizenGO volgens Hemminga uitsluitend uit kleine donaties van particulieren. In Nederland komen die volgens hem nog niet in de buurt van de bedragen die Schreeuw om leven en Civitas Christiana ontvangen. Hemminga zegt dat Citizengo specifiek heeft onderzocht of het via Komov geld van de omstreden oligarch Malofeev heeft ontvangen. Dat zou niet het geval zijn.

Citizengo onderhoudt in Spanje nauwe banden met de radicaal-rechtse partij Vox. Het recente verkiezingssucces van die partij noemt Hemminga bemoedigend. „Het is hoopvol dat partijen die zich tegen abortus uitspreken nu ook in West-Europa succes boeken.”

Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC Handelsblad van 12 juni 2019.

Mail de redactie

Ziet u een taalfout of een feitelijke onjuistheid?

U kunt ons met dit formulier daarover informeren, dat stellen wij zeer op prijs. Berichten over andere zaken dan taalfouten of feitelijke onjuistheden worden niet gelezen.

Maximaal 120 woorden a.u.b.
Vul je naam in