GroenLinkslid Jelis van Leeuwen: Maak van stemmen weer een plicht
De opkomst bij de Europese verkiezingen was niet om over naar huis te schrijven en dat is slecht voor de democratie. Voer weer een stemplicht in, bepleit lezer en GroenLinkslid Jelis van Leeuwen.
Het opkomstpercentage bij de Europese verkiezingen was zo’n 42 procent in Nederland en in Europa als geheel 51 procent. Dat is hoe dan ook een slechte zaak bij alle verkiezingen in democratische landen waarbij de evenredige vertegenwoordiging van burgers via politieke partijen in het openbaar bestuur van groot belang is. Juist omdat Nederland een consensusdemocratie is, is het van belang dat zoveel mogelijk stemmen worden uitgebracht. Dan pas kunnen de verschillende politieke partijen en groeperingen evenredig deelhebben aan de politieke machtsvorming en de politieke machtsverhoudingen. Daarom is het noodzakelijk om de opkomst-/stemplicht voor burgers opnieuw en snel in te gaan voeren.
Politieke volwassenen
In 1970 werd de opkomst-/stemplicht door de Tweede Kamer afgeschaft, met als hoofdargument dat burgers als ‘politieke volwassenen’ moesten worden behandeld. Stemmen is alleen nog een ‘recht’ en de ‘verplichting’ tot stemmen is een schending van de individuele vrijheid van burgers, zo werd geredeneerd.
Niet opkomen moet worden gezien als een ‘bestuurlijk democratische overtreding’
In Nederland bestaan geen politieke meerderheden voor grondige wijzigingen van het kiesstelsel met bijvoorbeeld (gedeeltelijke) districtenstelsels, referenda, een hogere kiesdrempel, loting of anderszins. Het politieke systeem van one man, one vote met alle beperkingen van dien bestaat nog steeds. De simpelste manier en voor iedereen het duidelijkst is dat we de opkomst-/stemplicht snel weer invoeren. Dat moet het parlement snel wettelijk gaan regelen. Niet opkomen moet worden gezien als een ‘bestuurlijk democratische overtreding’ en worden bestraft met een boete van maximaal 240 euro. Op het nieuwe stembiljet wordt expliciet – behalve de namen van de partijen met hun kandidaten – ook een rubriek ‘blanco stem’ opgevoerd, zodat iedereen een stem kan uitbrengen, desnoods blanco.
Eén keer in de vier jaar een opkomst-/stemplicht voor stemgerechtigde burgers die de luxe van de huidige politieke vrijheid en het daaruit voortvloeiende recht om op te komen bij verkiezingen niet aankunnen, niet aan willen, dat moeten we niet langer accepteren. Herinvoering van de opkomst-/stemplicht is doelmatig, versterkt het huidige kiessysteem, verplicht alle burgers op te komen en vergroot de representativiteit en legitimiteit van politieke machtsvorming. In campagnes kan dan alle aandacht weer worden gericht op de inhoud van maatschappelijke problemen.
Lees ook:
Een stemplicht holt de democratie uit
Moeten we mensen verplichten om naar de stembus te gaan zodat verkiezingen het volk beter representeren, of heb je meer aan gemotiveerde kiezers? Een gesprek tussen filosofen Ivana Ivkovic en Bastiaan Rijpkema.