Jonas Roosens

Wat is het verschil tussen radicaal-rechts en extreemrechts, en radicaal-links en extreemlinks?

Vlaams Belang heeft een “heel normaal” stemmenpercentage gehaald bij de verkiezingen van afgelopen zondag.  Dat zegt Sara de Lange, hoogleraar Politicologie aan de universiteit van Amsterdam. De Lange, expert in extremisme en populisme, noemt Vlaams Belang een radicaal-rechtse partij. Wat is het onderscheid met extreemrechts? En naar analogie: waarin verschilt radicaal-links van extreemlinks?

Velen waren zondag verrast door de overwinning van Vlaams Belang. Maar professor Sarah de Lange is helemaal niet verbaasd dat de partij 18,5 procent van de stemmen haalde in Vlaanderen. Sterker nog: de professor noemt het een normaal resultaat voor een dergelijke partij.

De Lange baseert zich hiervoor op de recente verkiezingsresultaten van andere succesvolle populistische, radicaal-rechtse partijen in West-Europa. “We zien dat die toch al snel tussen de 15 en een kleine 20 procent van de stemmen halen.”

Kenmerken

Volgens de professor is Vlaams Belang een radicaal-rechtse partij. De politieke wetenschap schrijft drie kenmerken toe aan dergelijke partijen, legt De Lange uit:

  • "Ze zijn autoritair in hun denken, en hechten veel belang aan law & order." Sterke leiders en tucht zijn voor hen belangrijk. 
  • "Ze zijn nativistisch in hun denken, in de zin dat ze een xenofobe vorm van nationalisme aanhangen." Met andere woorden: ze koppelen nationalisme aan een afkeer van vreemdelingen.
  • "Daarnaast zijn dergelijke partijen ook populistisch." Ze zeggen dus dat ze  in de naam van “het volk”, "de gewone man" spreken.

Waarin verschilt radicaal-rechts dan met extreemrechts? En radicaal-links (zoals PVDA) met extreemlinks? De term "extreem" wordt door wetenschappers vooral gebruikt voor partijen en groeperingen die antidemocratisch zijn.

“Dat is bij de radicaal-populistische partijen niet het geval”, merkt De Lange op. “Hun ideeën staan wel op gespannen voet met de liberale democratie, maar ze wijzen niet de basisprincipes van de democratie af, zoals verkiezingen.”

Wie en waarom?

Waarom stemmen kiezers nu op radicale partijen? Dat is volgens De Lange heel duidelijk: “Politieke onvrede speelt een heel belangrijke rol”. Onvrede met de gevestigde partijen, die zondag duidelijk stemmen verloren hebben. Dit verklaart ook meteen het succes van de PVDA/PTB, want die stampen ook tegen de schenen van het establishment.

Om het profiel van de Vlaams Belang-stemmer in België precies te schetsen beschikt De Lange nog over te weinig gegevens. Maar op basis van breed wetenschappelijk onderzoek naar het kiespubliek van radicaal-rechtse partijen, kan ze wel zeggen dat mannen, laagopgeleiden en burgers met weinig politiek vertrouwen erin oververtegenwoordigd zijn. Ze hebben gemeenschappelijk dat ze migratie een belangrijk thema vinden.

Qua leeftijd valt het op dat radicaal-rechtse partijen twee leeftijdsgroepen aantrekken: “Enerzijds zien we relatief veel jonge kiezers die zich aangetrokken voelen tot deze relatief nieuwe partijen. Anderzijds zien we in de meeste landen dat veel oudere kiezers, 65-plussers, ook voor deze partijen kiezen”, stelt De Lange vast. Bij mensen van middelbare leeftijd doet radicaal-rechts het minder goed.

Beluister het volledige gesprek met professor Sarah de Lange in "De wereld vandaag":

Meest gelezen