Grieken zien seks zonder toestemming voortaan als verkrachting

De wetswijziging is onderdeel van een strafwet die het Griekse parlement vrijdag heeft aangenomen. Eirini Gaitanou, campagneleider van de Griekse afdeling van Amnesty International, spreekt over een historische overwinning. ‘De nieuwe wet vormt een radicale omslag in de omgang met verkrachtingen. Hiermee helpen we alle Griekse vrouwen en slachtoffers van verkrachting.’

Nederland loopt achter

Uit een rapport dat Amnesty in november 2018 publiceerde, blijkt dat slechts acht landen in hun wetten spreken over verkrachting wanneer er seks zonder toestemming heeft plaatsgevonden: Ierland, Verenigd Koninkrijk, België, Cyprus, Duitsland, IJsland, Luxemburg en Zweden. Griekenland sluit zich daar nu bij aan.

In de Nederlandse wet is verkrachting onder dwang en door middel van geweld nog altijd de norm. Het is een zwaar misdrijf, waarbij de gevangenisstraf op kan lopen tot achttien jaar. Minister van Justitie en Veiligheid Grapperhaus (CDA) gaf enkele weken geleden aan dat ook Nederland elk ongewenst seksueel contact strafbaar wil maken.

De Griekse wetswijziging is gebaseerd op de Istanbul Conventie van mei 2011. Daarin beloofden Europese landen om het strafrecht over verkrachting aan te passen. De Raad van Europa, de internationale organisatie die in 1950 het Europees Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens heeft opgesteld, organiseerde deze Conventie. Inmiddels hebben 23 landen, waaronder Nederland, het verdrag van deze conventie geratificeerd. De Conventie ziet seks zonder toestemming als verkrachting, terwijl veel Europese landen alleen spreken over verkrachting wanneer er sprake is van geweld.

Amnesty voert al meer dan twee jaar campagne om de afspraken van de Istanbul Conventie in heel Europa doorgevoerd te krijgen. Uit hun cijfers blijkt dat een op de twintig vrouwen in de Europese Unie, ouder dan 15 jaar, ooit verkracht is. Campagne voeren is dan ook hard nodig vindt Gaitanou. ‘Er zijn te weinig veroordelingen voor verkrachting en zonder onze protesten had Griekenland deze stap niet gezet.’

Succesvolle protesten

Griekenland ratificeerde het verdrag in juni 2018 en ontwikkelde nadien een wetsvoorstel. De vrouwelijke leden van Syriza, de partij van de Griekse premier Tsipras, en de overkoepelende Griekse organisatie van rechters veroordeelden de conceptversie van die wetsaanpassing. Verkrachters konden door het wetsvoorstel gevangenisstraffen van slechts drie jaar krijgen.

Voor Amnesty en de vrouwenorganisaties was dat niet genoeg. Ze spraken over een ‘terugslag in vrouwenrechten’. De nadruk lag volgens hen nog altijd op verkrachting met geweld. De protestbeweging had succes. 55 Griekse parlementariërs schaarden zich in maart 2019  achter een Kamervraag aan de regering en de laatste dagen verzamelden zich rond de duizend mensen voor het Griekse parlement op het Syntagmaplein in Athene.

Gaitanou is blij met het resultaat, al blijft ze wel waakzaam. ‘De overheid moet de wet wel echt invoeren.’ De komende maanden gaat Amnesty de wet onder aandacht brengen bij de Griekse bevolking. Ook lanceren ze een nieuwe onderwijsprogramma over seksuele voorlichting. ‘Dit is nog maar het begin’, zegt Gaitanou.