Waarom optreden tegen overlast door asielzoekers niet eenvoudig is
De overlast van ‘veilige landers’, mensen die amper kans maken op een verblijfsvergunning en die soms in groepjes door Europa trekken, is hardnekkig. Niet alleen in Overloon, ook elders staat de asielopvang ter discussie door overlast van een kleine groep.
Een groep herrieschoppers veroorzaakt problemen in bijvoorbeeld Weert, Rotterdam en Ter Apel. Waarom zijn deze problemen zo moeilijk op te lossen? Vier verklaringen.
Nederland kan mensen niet verbieden asiel aan te vragen
De IND heeft weliswaar een lijst van zestig landen waarvan de overheid zegt dat die veilig genoeg zijn om in te wonen, maar inwoners uit die landen mogen wel een poging doen hier asiel aan te vragen. In nationale en internationale wetten staat dat iedereen dat mag doen. Daar komt bij dat er redenen kunnen zijn om mensen uit veilige landen toch asiel te verlenen. Bijvoorbeeld omdat ze homo zijn, journalist, of tot de oppositie behoren. Het is wel zo dat een deel van de overlastgevende asielzoekers eerder in een ander EU-land asiel aanvroeg. Zij mogen in principe geen asiel meer aanvragen in Nederland. Maar de IND moet hun aanvraag wel bekijken voor ze hen kunnen terugsturen.
De procedures duren lang
Asielzoekers uit veilige landen krijgen voorrang in de asielprocedure. Maar zelfs dan duurde het in 2018 nog gemiddeld drie weken voor asielzoekers uit veilige landen voor het eerst een beslissing onder ogen kregen over hun asielverzoek. Voor mensen die eerder asiel aanvroegen in de Europese Unie was dat veertien weken. In die tijd kan behoorlijk wat ongein uitgehaald worden.
Soms zien burgemeesters ineens een hele groep Tunesiërs opduiken, die voor samen voor overlast zorgen
Daar komt bij dat er weliswaar mensen vertrekken, maar dat er ook altijd weer nieuwe groepjes asiel aanvragen. Soms zien burgemeesters ineens een hele groep Tunesiërs opduiken die voor overlast zorgt, dan weer een clubje Georgiërs of Marokkanen. Soms zijn ze alweer van de radar verdwenen tegen de tijd dat de IND een beslissing neemt over hun asielverzoek.
Mensen gaan of kunnen niet terug
Niet eens de helft van alle afgewezen asielzoekers heeft Nederland aantoonbaar verlaten, becijferde de Algemene Rekenkamer vorig jaar. Soms is dat omdat mensen onderduiken, soms willen ze wel terug maar laat het land van herkomst ze niet toe. De oplossing voor dat laatste probleem ligt op diplomatiek terrein. Landen van herkomst gebruiken terugname van onderdanen als hefboom om andere zaken voor elkaar te krijgen. De Europese Unie is daarover in gesprek met veilige landen als Algerije en Marokko maar dat is, aldus toenmalig staatssecretaris Mark Harbers in december, ‘een proces van lange adem dat in de afgelopen jaren zijn doel niet naar tevredenheid heeft bereikt’.
Mensen zomaar opsluiten mag niet
Sluit alle kansloze asielzoekers dan maar op in een ‘gevangenisachtige setting’, zei het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (Coa) in februari. Maar mensen opsluiten mag niet zomaar, schreef Harbers aan de Tweede Kamer. Irritant gedrag en gescheld is niet per se strafbaar en bij kleine vergrijpen als winkeldiefstal wordt vaak een boete of taakstraf opgelegd. Probleem daarbij: asielzoekers verdwijnen voor ze veroordeeld worden, kunnen de boete niet betalen of kunnen hun taakstraf niet voldoen, bijvoorbeeld omdat ze het land uit moeten.
Dan zijn er nog de ‘aso-AZC’s’ voor onruststokers in Hoogeveen en Amsterdam. Maar ook daarvoor geldt: het zijn geen gevangenissen, maar locaties met extra toezicht waar mensen geacht worden te werken aan hun gedrag.
Lees ook:
‘Toen er asielzoekers uit veilige landen bijkwamen, begonnen de misdragingen’
Omwonenden hadden nauwelijks problemen met het asielzoekerscentrum in Overloon. Door overlast van asielzoekers uit zogenoemde veilige landen veranderde dat.
Hoe een groep azc-bewoners Ter Apel terroriseert
Geen kwaad woord over het azc zelf, maar Ter Apel wordt zo langzaamaan wanhopig van de groep asielzoekers die overlast veroorzaakt. Het dorp kijkt naar Den Haag voor een oplossing. ‘De irritatie groeit, het ongenoegen groeit. Er moet iets gebeuren.’
Burgemeesters worstelen met raddraaiende asielzoekers uit veilige landen
Burgemeester van Weert Jos Heijmans heeft kritiek op zijn Rotterdamse collega Ahmed Aboutaleb, omdat die asielzoekers uit veilige landen weert uit zijn stad. Heijmans, die net als Aboutaleb te maken heeft met overlastgevende asielzoekers, vreest voor een waterbedeffect.