Jongeren en de verloedering van Amsterdam

Het leven in Amsterdam is tot een hel verworden, blijkt uit een artikel deze week in NRC, een krant die overigens nog niet zo lang geleden besloot naar de hoofdstad te verhuizen. Het is het soort nieuws dat steeds in een andere gedaante terugkeert. Want dat Amsterdam onleefbaar is, weet iedereen. Altijd al geweest. In de jaren ‘50 waren het de nozems die de stad terroriseerden en de bewoners tot wanhoop dreven, in de jaren zestig de hippies, in de jaren tachtig de krakers, in de jaren negentig de junks. En nu zijn het de toeristen. De krant praat met oud-wethouder Els Iping (Wonen, 2002-2010):

Natuurlijk gaat ze niet verhuizen. Dat doen mensen die ermee dreigen nooit. Want Amsterdam mag dan de hel zijn, daarbuiten is het leven voor de meeste Amsterdammers nog erger.

De krant baseert de onheilstijdingen op een voorproefje van Staat van de Stad 2019 , een rapport dat deze zomer verschijnt. Toerisme wordt als de nieuwe plaag beschouwd maar in het rapport wordt ook een bekende groep opgevoerd die de hoofdstad al decennia teistert: de jongeren.

De jongeren, het steeds terugkerende ingrediënt van de maatschappelijke teloorgang die zich iedere zoveel jaar aandient. Toeristen zijn ook heel vaak jongeren. Zeker als ze overlast veroorzaken. Jongeren maken alles kapot. Al eeuwen. Als je moet afgaan op de onheilstijdingen die jongeren opwekken dan verbaast het dat we ons allang niet weer in de grotten van Lascaux hebben teruggetrokken.

Vast element van het geweeklaag is dat de indruk wordt gewekt dat de stad slachtoffer is van onbeheersbare ontwikkelingen van buiten. Toerisme als een wereldwijde plaag waar niemand zich tegen kan verweren. Net als milieuvervuiling in de jaren zestig. De toerismeplaag wordt veroorzaakt door prijsvechters, Airbnb, instagram en andere hedendaagse sprinkhanen. Maar die nieuwe parasieten zijn, in tegenstelling tot echte sprinkhanen, niet uit de lucht komen vallen. Ze zijn afgekomen op zeer succesvol eigen beleid.

In 1996 bijvoorbeeld schreef de Volkskrant over de campagne van het Nederlands Bureau voor Toerisme:

Speerpunt van die strategie: bezoekers naar Amsterdam lokken voor korte tripjes. Nou, dat is gelukt. De toeristen in Amsterdam zijn er niet zomaar, het is geen tsunami die uit het niets vanuit Schiphol de stad overspoelt. Ze zijn gelokt. Er zijn tientallen miljoenen euro’s voor uitgetrokken.

Terwijl het Venetië van het Noorden kon weten wat het te wachten stond want het echte Venetië was toen al een inferno geworden door de toeristen. De Volkskrant in 1999 :

Raad eens wat in 2017 werd gezien als probleem numero uno van Amsterdam? Vervuiling.

De stad lijdt zoals gezegd ook nog onder een ander probleem: expats en het verdwijnen van de sociale cohesie. Er is een andere stad die al veel langer met datzelfde probleem kampt. San Francisco. Daar heeft niet zozeer het toerisme het stadsleven verwoest als wel de cultuur van de start ups: snel geld, veelverdieners, kortstondige carrières, een hausse aan bedrijven die komen en gaan als eendagsvliegen. Je hoeft geen sociaal planoloog te zijn om te zien dat het ingrediënten voor ontwrichting zijn.

Wat wil Amsterdam al sinds de jaren negentig naar zich toe halen? De start up cultuur. Met succes. Nu hebben ze niet alleen net als het grote voorbeeld Silicon Valley start ups in de stad, ze kregen er gratis de bijbehorende problemen bij. En bij start ups werken natuurlijk – daar heb je ze weer – jongeren.

Er wordt vaak schamper gedaan over beleid. Dat is iets van politici, ambtenaren en wensdenkers. Op het eerste gezicht lijkt dat ook zo met de lawine aan buzzwords en andere clichés maar beleid heeft met een goed georganiseerde overheid de vervelende neiging nogal eens succesvol te zijn. Dat gaat soms gepaard met onvoorziene consequenties. Maar het kenmerk van wat Amsterdam nu overkomt is dat het helemaal niet onvoorzien was. De problemen die de stad over zichzelf afriep waren bekend. Het is bestelde ellende. Dat kun je de toeristen niet verwijten. En al helemaal niet de jongeren.