In Nederland wordt nog steeds ingezet op het gebruik van biomassa om onze klimaatdoelstellingen te behalen. Biomassa in de vorm van hout(pellets) wordt gebruikt als bijstook in kolencentrales, voor de verwarming van warmtenetten, maar ook in bijvoorbeeld pelletkachels.

Theorie: CO2-neutraal

Op papier is het verbranden van hout CO2-neutraal: bij het verbranden van hout komt weliswaar veel CO2 vrij, maar die CO2 wordt door middel van de fotosynthese in boombladeren uit de lucht gehaald en vastgelegd als koolstof in het hout. Op lange termijn is bij herplanting de CO2-uitstoot dus nihil, aldus de theorie.

Praktijk: stijging uitstoot

Als we het proces van het oogsten en gebruik van biomassa consequent volgen, dan zien we in de praktijk op korte- en middellange termijn juist een stijging van de CO2-concentratie in plaats van een reductie.

In de eerste plaats neemt de CO2- uitstoot toe door het kappen, verwerken en het transport van hout en houtpellets. De kettingzagen, machines, vrachtwagens, droog- en persinstallaties en zeeschepen verbruiken veel fossiele energie met uitstoot als gevolg.

Rendement laag

Vervolgens wordt CO2 uitgestoten bij het gebruik/de verbranding. Het rendement van een kolencentrale is sowieso al laag, het bijstoken van houtpellets vermindert het rendement van een centrale nog verder, onder meer door restvocht in de pellets. De CO2-uitstoot neemt dus extra toe. Voor het gebruik van houtpellets in warmtenetten geldt overigens hetzelfde. Naast een relatief laag verbrandingsrendement is er in warmtenetten ook een fors verlies in de leidingen naar woningen, waardoor de werkelijke CO2 uitstoot hoger is dan een standaard hr-ketel op aardgas.

Tientallen jaren

Logischerwijs kan een gekapt bos geen CO2 meer uit de lucht opnemen met een stijging van de CO2 concentratie als gevolg. Zelfs indien de bomen direct worden herplant, duurt het voor de meeste boomsoorten tientallen jaren voordat de CO2-opnamecapaciteit weer enigszins op niveau is.

De combinatie van bovenstaande factoren, extra CO2-uitstoot bij verbranding van biomassa en vermindering van de natuurlijke CO2-opnamecapaciteit, leidt tot een verhogingen van de CO2-concentratie in plaats van een reductie. Diverse berekeningen, onder meer van energie-instituut EnTranCe van de Hanzehogeschool in Groningen, laten zien dat het gebruik van biomassa leidt tot een factor 2 tot 5 keer meer CO2 dan het gebruik van fossiele brandstoffen.

Subsidies

De subsidies op het gebruik van biomassa lopen alleen in Nederland inmiddels al in de miljarden. Deze subsidies zijn contraproductief en dus weggegooid geld. Ze tasten bovendien de betaalbaarheid en dus het draagvlak aan om tot een geslaagde energietransitie te komen.

De subsidies kunnen cynisch genoeg beter hergebruikt worden om bossen te beschermen in plaats van versneld te kappen. Daarnaast kunnen deze subsidies prima worden heringezet om een projecten voor energiebesparing en echt duurzame (liefst coöperatieve) opwekking van energie te versnellen.

Bert Hidding uit Eelde studeerde bedrijfseconomie aan de Rijksuniversiteit Groningen en werkt als financieel manager. Hij schreef dit stuk op persoonlijke titel.