Macron en Merkel oneens over topfuncties

Frans Timmermans, Michel Barnier en Margrethe Vestager. Dat zijn de drie namen die de Franse president Emmanuel Macron dinsdag noemde als geschikte nieuwe Europese leiders. Zij hebben volgens hem genoeg ervaring, „in eigen land of op Europees niveau” en belichamen de „ambitie om een nieuw Europees project” te bouwen.

Macron sprak zich uit voordat de EU-regeringsleiders dinsdagavond aan een diner begonnen om met z’n allen te praten over de invulling van de topposten. Maar de Franse president stond vóór tien uur alweer buiten, met alle andere regeringsleiders. Zonder namen. „Nu namen noemen helpt niet”, zei premier Rutte bij vertrek.

Wat was er gebeurd? Binnen, tijdens de Europese top, waren Macron en zijn medestanders gestuit op Angela Merkel. Temporiseren, dat was de tactiek waarmee de Duitse bondskanselier naar deze EU-top in Brussel was gekomen. Zij was er al helemaal niet voor geweest dat de regeringsleiders al twee dagen na de Europese verkiezingen aftastten welke naam mogelijk bij welke Brusselse toppost hoort.

Al na drie uur liet ze weten dat verder praten nog geen zin heeft. Merkel wil bovendien dat rekening gehouden wordt met de wens van het Europees Parlement een Commissievoorzitter te benoemen die campagne voerde voor de Europese parlementsverkiezingen. Zij noemde zelf wel een naam om de Commissie te leiden: Manfred Weber. Hij is de kandidaat van de christen-democraten in het parlement – en de kandidaat die Macron ’s middags juist oversloeg.

Zo staan Macron en Merkel voorlopig tegenover elkaar. Macron voerde eerder op de middag overleg met premier Rutte, de Belgische premier Charles Michel (beiden liberalen) en de sociaal-democratische premiers Pedro Sánchez (Spanje) en António Costa (Portugal). Beide koppels zijn nu aangewezen als onderhandelaars namens hun partijpolitieke blok in de raad van regeringsleiders. Ook de christen-democraten hebben intussen twee premiers aangewezen om te overleggen, de Kroaat Andrej Plenkovic en Let Krisjanis Karins.

Maar het zal uiteindelijk aan de vertrekkende Europees president Donald Tusk zijn om consensus te vinden. En daarbij kijkt hij breder dan alleen de Commissie.

Behalve een Commissievoorzitter moeten de regeringsleiders het namelijk de komende tijd ook eens worden over een opvolger van Tusk zelf als president van de Europese Raad van regeringsleiders. Daarnaast kiest het Europees Parlement een nieuwe voorzitter en komt na de zomer een nieuwe buitenlandchef voor de EU.

Later volgt nog de benoeming van een nieuwe president van de Europese Centrale Bank. Die post is volgens Rutte voorlopig even „apart gezet”.

De regeringsleiders kijken ook naar de verhouding man-vrouw, de geografische herkomst en de partijpolitieke kleur, onderstreepte Tusk na het diner dinsdagavond. „Ik zou zeggen ten minste twee vrouwen”, zei hij over de topposten.

Met die vijf posten moet het gezicht van de Europese Unie de komende jaren bepaald worden. Op de Europese top van 20 en 21 juni willen de regeringsleiders liefst al een aantal benoemingen rond hebben.

Correctie 3 juni 2019: In een eerdere versie van dit artikel stond dat de Franse president Emmanuel Macron zich op woensdag uitsprak over de kandidaten voor de topposten. Hij sprak echter dinsdag. Dat is hierboven gecorrigeerd.