Direct naar artikelinhoud
OpinieGeert van Istendael

Hoezo, het politieke centrum in Europa loopt leeg?

Geert van Istendael.Beeld Tim Dirven

Geert van Istendael is schrijver van De grote verkilling. 

De Europese kiezers hebben de flanken opgezocht, schreef De Morgen. Het politieke centrum loopt leeg, dat zie je overal in Europa. Woorden van die strekking hoor je sinds zondagavond telkens weer herhalen alsof het een onomstotelijk feit betrof. Vaak werd daaraan toegevoegd: extreemrechts rukt op. Af en toe: en extreemlinks ook al.

Ik wil de zon niet ontkennen. In Frankrijk verslaat Le Pen Macron. De zonnekoning en zijn hofhouding hebben zich al te laatdunkend uitgelaten over de gele hesjes, vandaar. In Italië haalt Salvini een resultato eclatante. Daarbovenop komen nog de Vijfsterrenbeweging en, minder bekend bij ons, de Fratelli d’Italia. In Italië hebben de anti-Europeanen een ruime meerderheid. Wat hadden we dan gedacht? Het officiële Europa heeft Italië lelijk in de steek gelaten en op de koop toe vernederd.

Over Groot-Brittannië doe ik er zedig het zwijgen toe. Deernis is geboden bij hun chaos uit eigen kweek. Wellicht zijn ze er volgende maand niet meer bij.

En jazeker, in Duitsland gaan de christendemocraten fiks achteruit en krijgen de sociaaldemocraten een pak rammel dat hen lang zal heugen. Maar de Grünen verdubbelen en worden de tweede partij. De Grünen zijn allang geen extremisten meer. In de deelstaten regeren ze met alle partijen, op AfD en CSU na. Van centrum gesproken. De extreemrechtse AfD haalt minder dan bij de jongste parlementsverkiezingen en de zeer linkse Linke boert achteruit. Het lijkt er veeleer op dat in Duitsland het centrum juist sterker wordt, dankzij groene winst. In Oostenrijk zegevieren de christendemocraten en verliest extreemrechts. Hoezo, leegloop?

Ik begin nu echt nieuwsgierig te worden. Wat zouden de Ieren hebben uitgevreten? Niks. De grootste partij blijft Fine Gael. Die partij is zo centrum als je maar centrum kunt zijn. Aha, de Groenen rukken geweldig op in Ierland. Hoezo, leegloop? Ja maar, in Polen en Hongarije winnen toch de staatsgevaarlijke illiberalen. Onbetwistbaar, maar die waren daar allang de baas, helaas. 

Sinistere extremisten

Eens zwerven door de Balkan. In Bulgarije halen de aanhangers van christendemocraten, sociaaldemocraten en liberalen 14 op 17 zetels. In Roemenië haalt het centrum meer dan 70 procent. In Griekenland is zowaar de oude conservatieve Nea Demokratia glansrijk uit haar graf opgestaan en gaan de neonazi’s van Gouden Dageraad achteruit. In Slovenië winnen de centrumpartijen alle zetels. In Kroatië twee derde. Ik zwerf door tot in Centraal-Europa. Slowakije: 70 procent centrum. Grapje in Tsjechië: daar gaat de Piratenpartij spectaculair vooruit.

Op naar het noorden. In Denemarken dondert de extreemrechtse Danske Folkeparti 15 procent achteruit. Zweden: tweederde zit in het centrum, lichte achteruitgang. Finland: de ware Finnen gaan een dik procent vooruit maar krijgen geen zetels bij. De rest is, op nog een zetel na, centrum. De Baltische staten dan. Estland, alles centrum, op één na. Letland, centrum, op één na. Litouwen: op twee na alles centrum.

Heb ik nu iedereen? O nee, het zou zonde en jammer zijn de kleintjes over het hoofd te zien. Misschien herbergen die wel een bende sinistere extremisten. Bijvoorbeeld Cyprus. Daar haalt extreemlinks 27 procent. Maar dat hadden ze de vorige keer ook al. De rest is centrum. De laatste twee dwergstaten vind ik het leukst. In Luxemburg en Malta krijgt het centrum … 100 procent.

Baudelaire

Maar wacht even, hoe kon ik de Nederlanders vergeten, mijn geliefde taalbroeders en -zusters, daer wij toch sijn in eenen stronck geplant, zoals Marnix van Sint-Aldegonde schreef? De Vlaamse onheilspredikers, die over heel Europa het gezapige, gematigde centrum reeds zagen verdwijnen door het afvoergat en die de extreme horden van alle zijden zagen oprukken, hadden beter eens over onze noordergrens gekeken voor ze iets opperden. Wilders’ zeer rechtse PVV verdwijnt uit het Europees Parlement. Eveneens verdwenen is de zeer linkse SP. Thierry Baudet mag nog zoveel valse citaten van Baudelaire uit de mouw van zijn maatpak schudden als hij wil, zijn Forum voor Democratie kan het verlies van die twee partijen samen maar voor de helft compenseren. 80 procent van Nederland zit gebeiteld in het centrum.

Er blijft dus geen spaander heel van de gladde veralgemeningen over een kapseizend centrum en zegevierende extremisten, waar je ook gaat in Europa. Je zou haast gaan denken dat Bart De Wever, die daar zondagavond met grote stelligheid over sprak, blijkbaar liever naar Frankrijk kijkt dan naar Nederland. Het verbaast me niet. Fascinatie voor Frankrijk was altijd al een karaktertrek van de grote bewegers in de Vlaamse beweging.