Stille verliezer PVV kan Europees podium helemaal kwijtraken

Daarmee is de anti-Europese PVV de grootste verliezer van de Europese verkiezingen. Wat zegt dat over de partij, wat zegt dat over de houdbaarheid van Geert Wilders? Het anti-Europese kamp als geheel is gekrompen ten opzichte van 2014, van een kwart naar eenvijfde van de kiezers. Toch waren er geen tranen bij Forum voor Democratie. Baudets partij deelt de afkeer van de EU en voorliefde voor een nexit met de PVV. Drie zetels was weliswaar minder dan de voorspelde vijf, maar nieuwkomer Forum kan zich tot het rijtje winnaars rekenen.

De PVV zal last hebben gehad van thuisblijvers en euro-apathie onder haar achterban. Ook Lilian Marijnissen weet het zwaar teleurstellende resultaat van haar SP aan de traditioneel lage opkomst bij Europese verkiezingen.

Maar dat verklaart lang niet alles. De neergang bij de stembus werd bij de PVV, aanvankelijk haast ongemerkt, al jaren geleden ingezet. Op lokaal, provinciaal en landelijk niveau. Alleen bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 haalde de PVV meer stemmen dan in het jaar 2012, toen de partij de klappen van de gedoogconstructie met VVD en CDA opving. Maar het kwam nog niet in de buurt van de eerdere Tweede Kamerzege in 2010.

Een van de oorzaken is dat het tromgeroffel van Wilders zijn zeggingskracht verliest. De zorgen over migratie en open grenzen zijn breed overgenomen door de middenpartijen. Het Europese migratiebeleid, waar de lidstaten zo over ruzieden, mag dan stagneren, het kenmerkt zich niet door open grenzen of een heel humane houding richting migranten. Een zelfs de grootste eurofielen zijn nu van mening dat de Europese Unie socialer kan én moet. PvdA-lijsttrekker Frans Timmermans voerde een effectieve campagne voor een Europees minimumloon.

Boreale vrijages

En dan is daar de new kid in town, Thierry Baudet. Welsprekender, en hoewel studentikoos vager dan de volksere Wilders, is hij minstens zo opruiend als Wilders in zijn beste dagen. Waar de PVV-leider met cartoon-exposities en Mohammedkwesties jarenlang de aandacht trok, zijn er nu de boreale vrijages en Houellebecquiaanse provocaties die het spotlicht vangen. Bij de provinciale verkiezingen van maart was 30 procent van de Forum-stemmers ex-PVV. Wilders heeft hier nog geen antwoord op gevonden.

Van binnen zijn partij zal dat antwoord ook niet zo snel komen. Wilders ís de PVV, niet alleen in organisatorische zin, hij is immers het enige lid. De vraag ‘wat als hij stopt’ is misschien gedacht, maar nog niet hardop gesteld. Met als praktische moeilijkheid: waar moet de zwaarst beveiligde politicus van Nederland, misschien wel van Europa, heen als hij uit de politiek wil? Binnen de partij zijn bovendien geen kroonprinsen of -prinsessen, omdat al bijna vijftien jaar alles om Wilders draait.

De internationale ambities van Wilders zijn ondanks de krimp onverminderd groot. Met de PVV sloot hij zich onlangs aan bij de nieuwe Europese (of liever anti-Europese) fractie van Matteo Salvini, de Italiaanse vice-premier die een populair anti-migratiebeleid voert. De nieuwe rechts-nationalistische groep kan straks in het Europarlement iedere stem gebruiken, ook die ene van de PVV. Maar als zelfs die ene stem er niet komt, verliest Wilders ook het Europese podium.

Lees ook:

Telling De Hond en GeenPeil: zetel voor PVV, SP en 50PLUS onzeker, PvdA nog grotere winnaar

Het gaat erom spannen of de PVV en de SP in het Europees Parlement blijven vertegenwoordigd. Ook 50PLUS, dat volgens de exitpoll van Ipsos 1 zetel kreeg, verkeert nog een paar dagen in spanning.

Het Timmermanswonder maakt van PvdA onverwacht de grote winnaar

Onder aanvoering van lijsttrekker en Europees spitskandidaat Frans Timmermans haalde de partij volgens de exitpolls ruim 18 procent van de stemmen. Het eurofiele kamp is nu het grootst.

Baudet over tegenvallend resultaat: ‘Ons verhaal zal aan kracht winnen’

Uit het niets de grootste worden. Forum voor Democratie deed het één keer, maar een reprise zat er niet in.