Oordeel: ongefundeerd
Nederland doet er goed aan de gulden weer in te voeren, denkt FVD-leider Thierry Baudet. De stelling dat dit zou leiden tot een forse koopkrachtstijging voor de Nederlandse burger is echter gebaseerd op discutabele aannames.
Bron van de bewering
Baudet maakt er geen geheim van terug te willen naar de Nederlandse gulden. In de aanloop naar de Europese verkiezingen twitterde hij op 14 mei dat de herinvoering van onze voormalige munt leidt tot 8,4 procent koopkrachtstijging of 6.000 euro per jaar voor een modaal gezin.
Hij baseert zijn uitspraak op een in 2017 verschenen artikel op het weblog De Dagelijkse Standaard van de bedrijfseconoom en journalist Jean Wanningen. Zijn tweet bevat een link naar het artikel.
Wanningen zelf laat in een reactie aan Nieuwscheckers weten dat zijn verhaal betrekking heeft op de situatie waarin Nederland niet zou zijn toegetreden tot de muntunie. We concentreren ons hier echter op wat er in zijn artikel op De Dagelijkse Standaard staat.
Waarom is de uitspraak ongefundeerd?
Wanningen noemt in zijn artikel onder meer econoom en Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz, die in zijn boek The Euro scherpe kritiek levert op de Europese muntunie. Volgens Wanningen pleit Stiglitz voor een afschaffing van de euro, maar dat is voor de econoom echter slechts een plan B. In eerste instantie pleit Stiglitz namelijk voor drastische hervormingen van de monetaire unie, waarbij de landen juist veel nauwer gaan samenwerken en hun schulden onderling beter gaan verdelen, zoals hij uitlegt in dit tv-interview. Dit heeft Stiglitz overigens ook aan Wanningen uitgelegd tijdens een interview voor Follow the Money.
Uitspraak is op drie aannames gebaseerd
Wanningen gaat uit van drie aannames bij de stelling dat de Nederlandse koopkracht zal toenemen bij herinvoering van de gulden.
In de eerste plaats gaat hij ervan uit dat Nederland gewoon deel blijft uitmaken van de Europese interne markt. Of de overige Eurolanden dit zouden toestaan, is echter maar de vraag.
In de tweede plaats veronderstelt hij dat alleen Nederland uit de muntunie stapt. Steven Brakman, hoogleraar Internationale Economie aan de Rijksuniversiteit Groningen, betwijfelt of Nederland die stap zou kunnen zetten zonder dat de eurozone uiteenvalt. "Nederland behoorde met de Benelux tot de zes landen die de EEG oprichtten. Als een van die landen opstapt, is dat een heel raar signaal."
De derde aanname is dat de gulden ten opzichte van de Amerikaanse dollar en de euro met ongeveer 33 procent in waarde zou stijgen en dat de Nederlandse consument daarvan zou profiteren. De binnenlandse koopkracht zou met 8,4 procent toenemen.
Om dit laatste toe te lichten, verwijst Wanningen naar een tekst van de jurist en 'zelfstandig euro-onderzoeker' André ten Dam, die geraadpleegd was door het burgerinitiatief Peuro. Het burgerinitiatief, opgezet door onder meer Forum voor Democratie, pleitte enkele jaren geleden voor een parlementaire enquête over de invoering van de euro. Volgens Ten Dam is de gulden ten tijde van de invoering van de euro ongeveer 13 procent ondergewaardeerd. Hij onderbouwt dit met een analyse van MeesPierson uit 1997. De wisselkoers van de euro voor Nederland zou daarom momenteel ongeveer 1,40 Amerikaanse dollar moeten bedragen in plaats van de huidige 1,05 dollar. Door herinvoering van de gulden zouden de Nederlanders van deze hogere koers profiteren.
Geen ondergewaardeerde wisselkoers
Sylvester Eijffinger, hoogleraar Europese financiële en monetaire integratie aan de Tilburg University, heeft geen goed woord over voor deze analyse. "Het zijn allemaal extrapolaties vanuit het verleden, we weten dat dit helemaal niet kan."
Macro-econoom Sweder van Wijnbergen van de UvA erkent dat de wisselkoers indertijd voor Nederland wat laag is vastgesteld. "Maar dat dit nu nog steeds zo zou zijn, is volstrekt ondenkbaar. Onder- of overwaardering heeft te maken met de reële wisselkoers, dus de wisselkoers gecorrigeerd voor verschillen in prijsontwikkelingen tussen de landen waarvan je de wisselkoers bekijkt. Op de korte termijn heeft een verandering in de nominale wisselkoers daar wel invloed op, maar niet op de lange termijn. Er zijn intussen al zoveel aanpassingsmechanismen aan het werk geweest, die verstoring is allang weg", legt Van Wijnbergen uit.
"Als we echt een te lage wisselkoers zouden hebben, zouden we een booming economie moeten hebben, want dan zouden onze goederen voor te weinig geld worden verkocht. Uitgerekend met de export gaat het helemaal niet zo goed."
De exportgroei van de afgelopen jaren is volgens deze cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) inderdaad niet om over naar huis te schrijven. Ook met de groei van ons bruto binnenlands product (bbp) liggen we ongeveer op het Europese gemiddelde. "Er is geen enkele aanwijzing dat wij een ondergewaardeerde wisselkoers hebben", zegt Van Wijnbergen.
Duurdere export
Brakman kan zich wel voorstellen dat de prijs van de gulden zou stijgen, gezien het overschot op de lopende rekening van de betalingsbalans. Alleen zou dat volgens hem niet automatisch goed nieuws zijn, omdat dit onze exportproducten duur zou maken.
Wanningen ondervangt die kritiek bij voorbaat door te stellen dat de export voor Nederland niet zo belangrijk is als velen denken: vooral de aan het binnenland gerelateerde economie, zegt hij, vormt de ruggengraat van ons bruto binnenlands product. De export is immers 'slechts' goed voor ongeveer 30 procent van ons bbp. Dat klopt, alleen zijn hier volgens het CBS wel meer dan twee miljoen banen mee gemoeid.
Volgens de experts houdt Wanningen vooral te weinig rekening met hoe vervlochten de Nederlandse economie is met de overige eurolanden. Allemaal zeggen ze te vrezen voor de onrust die een Nexit zou veroorzaken. "Het wordt een rommelige overgang en dat leidt tot onzekerheid, lage investeringen, lage groei, lage productiviteitsgroei en lagere lonen. In het Verenigd Koninkrijk schatten ze dat ze nu al 3 procent te laag zitten door dat Brexit-gedoe", zegt Van Wijnbergen. "Er is iets inherent onlogisch: je bent een open economie en je zet jezelf buiten het grootste handelsblok van de wereld. Je kun je net zo goed meteen voor je kop schieten."
Die 3 procent klopt niet helemaal: volgens verschillende nieuwsberichten schat Goldman Sachs de daling van het Britse bbp door de Brexit op ongeveer 2,5 procent.
Eijffinger vreest vooral de nadelige consequenties op langere termijn. "De handelsstromen van Nederland zijn de afgelopen twintig jaar erg vervlochten geraakt met de EU en in het bijzonder met de eurozone. Ook aan Griekenland hebben we tijdens de crisis gezien hoe vervlochten dat land was met de eurozone. Een land als Nederland zal een heel hoge prijs betalen voor het verlaten van de muntunie."
Problemen met de muntunie
Op één punt geven Brakman en Eijffinger de journalist gelijk: er is wel degelijk iets mis met de muntunie. De kloof tussen landen met een tekort op de lopende rekening en de landen met een overschot is zo groot, dat een volgende crisis op de loer ligt. Eijffinger legt uit: "De zwakheid is dat men de muntunie indertijd niet compleet heeft gemaakt met enige mate van een begrotingsunie of instrumenten om het nationale begrotingsbeleid beter te coördineren."
Brakman wijst op de behoefte aan alternatieve instrumenten voor de wisselkoers om verschillen tussen landen op te vangen, nu aanpassingen aan nationale wisselkoersen niet meer mogelijk zijn. Hoe dan ook denken de experts dat de muntunie niet toe is aan opheffing, maar juist aan een volgende stap. Bijvoorbeeld in de vorm van een fiscale unie en een rechtvaardig transfersysteem.
Conclusie
Er is geen bewijs dat de herinvoering van de gulden leidt tot een koopkrachtstijging van de Nederlander met een modaal inkomen.