Laatste debat lijsttrekkers Europa: informatief, maar of de achterban nu wel van de bank komt?

We zijn klaar met het laatste debat met alle lijsttrekkers voor het Europees Parlement. Morgen gaat Nederland naar de stembus.  

Straks om 23.00 uur gaan VVD'er Mark Rutte en FvD-voorman Thierry Baudet nog met elkaar in debat in de Rode Hoed in Amsterdam. Ook dat debat is live te volgen op deze site. 

Ook debatteren de lijsttrekkers nog even kort over de onkostenvergoedingen in Brussel. 

Esther de Lange (CDA) stelt voor het geld voor de maandelijkse verhuizing naar Straatsburg, voor vergaderingen, in een fonds te stoppen voor jeugdwerkloosheid. 

Frans Timmermans (PvdA) erkent dat het soberder kan. ,,Maar wij kunnen hier niets aan doen.''

Arnout Hoekstra (SP) vindt dat te makkelijk. Hij wil dat er domweg minder gebruik wordt gemaakt van die onkostenvergoedingen. ,,Gewoon niet elke dag inschrijven.''

Ook Peter van Dalen (CU/SGP) is voorstander van het verlagen van de vergoedingen. 

Het laatste debat gaat over bevoegdheden van de EU en wordt gevoerd door SP, CU/SGP, CDA en PvdA. De vraag: Wat heeft Europa betekent voor de normale mens? 

Esther de Lange (CDA) benadrukt dat veel mensen het gevoel hebben dat de dingen 'door de vingers glippen'. Daar moeten we iets aan doen, betoogt ze. Als voorbeeld haalt ze het stimuleren van schonere auto's aan. 

Frans Timmermans (PvdA) noemt een wet die vervuiling door plastic in de zee tegengaat. ,,Dat is een concreet voorbeeld dat meteen effect heeft op de gezondheid.''

Peter van Dalen (CU/SGP) oppert dat straks voor hetzelfde werk, 'hetzelfde loon wordt betaald'. 

Arnout Hoekstra (SP) vindt dat de EU vooral veel gedaan heeft voor grote bedrijven. Hij vindt dat Brussel zich veel te veel bezighoudt, zoals de zorg. 

Door met een ander thema: migratie. VVD, Denk, FvD en 50Plus gaan met elkaar in debat. Is Brussel klaar voor een volgende golf migranten?

Toine Manders (50Plus) stelt dat Nederland daar zeker niet klaar voor is. Hij is voorstander van opvang in de regio. Als Hongarije niet mee wil doen met de verdeling van oorlogsvluchtelingen, moet dat land uit het verdrag stappen. 

Ayhan Tonça (Denk) zegt dat Brussel er niet klaar voor is. Hij benadrukt dat er veel verdeeldheid is, onder meer veroorzaakt door partijen als Forum voor Democratie. Hij pleit ervoor mensen in nood te helpen 'met alle middelen die we hebben'. 

Malik Azmani (VVD) zegt dat het al over twaalf is. ,,Er moet nu gehandeld worden.'' Hij verwijt de EU nalatigheid. Azmani wil bijvoorbeeld met Tunesië afspraken maken om verdrinkingen op zee te verminderen en mensensmokkelaars de wind uit de zeilen te halen. Hij wil afspraken met landen in Afrika om de vluchtelingenstroom te stoppen en controle te krijgen. 

Derk Jan Eppink (FvD) vindt dat Azmani 'pronkt met zaken waar hij geen recht op heeft'. Volgens hem heeft de Turkije-deal de instroom helemaal niet verkleind, maar kwam dat door de hekken rond Hongarije. Ook doet de Nederlandse overheid net alsof het probleem minder groot is, meent hij. ,,Daarom moest staatssecretaris Harbers ook opstappen.''

Het volgende debat gaat over landbouw en dierenwelzijn. Tegenover elkaar staan PvdD, CDA, ChristenUnie/SGP en GroenLinks. Centraal staat de vraag: hoe moet de verduurzaming bekostigd worden? 

Anja Hazekamp (PvdD) wijkt af van de vraag en hekelt vooral de bioindustrie en de situatie van dieren. 

Esther de Lange (CDA) benadrukt dat de kleinere bedrijven geholpen moeten worden, ondanks dat er gesneden wordt in de landbouwsubsidies. 

Peter van Dalen (CU/SGP) wil dat er gezorgd wordt voor duurzame voedselproductie. Het budget moet dan wel overeind blijven. ,,Het budget is bij CDA niet in veilige handen.'' 

Bas Eickhout (GroenLinks) noemt het Europese landbouwbeleid een 'schandvlek'. Het systeem is niet eerlijk en niet groen. ,,Dus dat moet echt beter. Tachtig procent van de subsidies gaat naar twintig procent, namelijk de grootgrondbezitters.''

Door met het volgende debat, nu over veiligheid. Wel of geen Europees leger?

Malik Azmani (VVD) wil geen Europees leger, maar wel verdere samenwerking tussen de verschillende krijgsmachten. Hij verwijt D66 de bevoegdheden van het leger naar Europa over te willen hevelen. 

Marcel de Graaf (PVV) wil ook geen Europese krijgsmacht. Wel wil hij meer investeren in het leger, om de veiligheid op straat te vergroten. ,,Miljarden in een bodemloze put'', noemt hij het idee om Europa te laten bepalen over de veiligheid. 

Ayhan Tonça (Denk) wil ook een samenwerking van de bestaande legers. Dat moet volgens hem vooral een vredesleger zijn, geen aanvalsleger. 

Sophie in 't Veld (D66) wil ook een Europese krijgsmacht. Ze wijst op de gevaren van de Amerikaanse president Trump, maar ook van de Turkse president Erdogan. Wel benadrukt ze dat als het om uitzending van Nederlandse militairen gaat, dat hoe dan ook een Nederlandse zaak blijft. 

Door met de volgende stelling, dit keer over arbeidsmigratie. Het debat wordt gevoerd door SP, PVV, PvdA en 50Plus. 

Arnout Hoekstra (SP) snapt dat er veel 'goedkope arbeidskrachten' nodig zijn, maar het gevolg is dat de kosten wel stijgen, maar de lonen niet. De SP wil dat bedrijven eerst goed zoeken naar arbeidskrachten voordat uitgeweken wordt naar arbeidsmigranten. Dat moet via een vergunningsysteem lopen. Ook moeten de lonen wat hem betreft omhoog: ,,Ik snap wel dat Nederlanders bepaald werk niet willen doen voor zo'n laag loon.''

Marcel de Graaf (PVV) wil dat de grenzen dichtgaan, ook voor arbeidsmigranten. Onze Nederlandse werknemers kunnen niet concurreren met goedkopere krachten uit het buitenland. ,,Dus geen Bulgaren, geen Roemenen, geen Afrikanen in Nederland.''

Frans Timmermans (PvdA) hamert erop dat Europa nodig is in de strijd tegen loonongelijkheid, ontduiking van belasting, en het dichten van de loonkloof tussen mannen en vrouwen. 

Toine Manders (50Plus) vindt het belangrijk dat we vrij verkeer van arbeid houden in Europa. 

We starten met klimaat, met FvD, GroenLinks, PvdD en D66. Tweederde van Nederland wil dat Brussel met klimaatmaatregelen komt. Maar hoe? 

Bas Eickhout (GroenLinks) wil dat Europa kiest voor duurzame energie, en niet voor kernenergie. Ondertussen landt er een vlieg op zijn hoofd. 

Sophie in 't Veld (D66) wil dat er geïnvesteerd wordt in langetermijnoplossingen. Kernenergie is duurder en gevaarlijker, dus voor haar geen optie. 

Derk Jan Eppink (FvD) is het daar niet mee eens. Hij wil graag overstappen op kernenergie, omdat windenergie en zonne-energie te weinig oplevert. Volgens hem is de belastingbetaler de klos, omdat die alles zou moeten betalen.

Voor Anja Hazekamp (PvdD) is kernenergie 'geen optie'. De gevolgen van klimaatverandering, en bijvoorbeeld kernafval, mag niet doorgeschoven worden naar toekomstige generaties, vindt zij. 

De stellingen gaan over klimaat, arbeidsmigratie, defensie/veiligheid, landbouw, migratie en bevoegdheden van de EU.

Baijens en Stax heten iedereen welkom. 

We gaan beginnen!

Aan het debat doen de twaalf lijsttrekkers mee van de partijen die ook in de Tweede Kamer zitten. Maar aan de Europese verkiezingen doen ook vier andere partijen mee, die vandaag dus niet aanwezig zijn: De Groenen, Jezus Leeft, VandeRegio & Piratenpartij en Volt.