Harde rechten zijn er niet tijdens de ramadan, legt Van Gelderen uit. Volgens hem moet elke werkgever streven naar goed werkgeverschap en dus rekening houden met de geloofsovertuiging van werknemers.
"Dat is de zachte kant van het arbeidsrecht. Voor persoonlijke omstandigheden - wat meedoen met de ramadan is - geldt: vragen staat vrij."
Een werkgever heeft eigenlijk niet zoveel te maken met het besluit van een werknemer om een maand lang overdag niet te eten en te drinken, zegt Van Gelderen.
Gewoon vragen werkt beter dan met een vuist op tafel slaan.
"De kans op welwillendheid is het grootst als je je redelijk opstelt en vraagt om waar jij behoefte aan hebt: een extra pauze, eerder beginnen of een vrije dag opnemen. Gewoon vragen werkt beter dan met een vuist op tafel je op allerlei rechten beroepen."
Het wordt een ander verhaal als iemand niet functioneert of aan de lopende band naar de gebedsruimte verdwijnt, zegt de advocaat. "Het uitgangspunt is dat het werk gewoon wordt gedaan en dat collega's niet worden belemmerd. De ramadan leidt voor zover ik weet zelden tot conflicten. Iemand eet en drinkt niet, dat is alles."
De gebedsruimte wordt eindelijk gebruikt
De ramadan draait om het goede doen, je richten op het gebed en de afstand tussen jou en God verkleinen, zegt Halil Karaaslan. "Als je tijdens de ramadan vast en verder niets, heb je volgens de profeet niets anders gedaan dan gewoon honger lijden."
Met een lege maag lesgeven is niet moeilijker dan met een volle maag.
Karaaslan is docent maatschappijleer op een mbo en was tot voor kort voorzitter van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO).
"Met een lege maag lesgeven is niet moeilijker dan met een volle maag. Sterker nog, mijn werk wordt eigenlijk alleen maar beter tijdens de ramadan. Ik eet en drink niet en richt me op het verbeteren van mezelf. Ik ben een betere docent, ik oefen mijn geduld door mezelf voedsel te onthouden. Het zorgt voor leuke gesprekken met leerlingen die vragen hebben of zelf ook vasten."
'Bouwvakkers beginnen gelukkig vroeg'
Ook voor mensen met fysiek zware beroepen zijn in het arbeidsrecht geen uitzonderingen voor religieuze rituelen opgenomen. In de bouw is er niets over afgesproken, laat een woordvoerder van de koepelorganisatie weten.
"Gelukkig zit het weer mee. Ze hoeven dus niet zonder water in de brandende zon en met 30 graden te werken. In de bouw beginnen we om 7.00 uur, dus op een lege maag zware arbeid verrichten valt mee. Ze hebben vaak een paar uur eerder nog gegeten."
Werkgevers hoeven zich niet in bochten te wringen om te voldoen aan de behoeftes van vastende moslims, maar velen van hen weten helemaal niet dat de ramadan is begonnen, zegt Karaaslan.
"Daar ligt wel een gemiste kans. Leg gewoon uit dat je bijvoorbeeld tijdens het Suikerfeest graag later komt, omdat je naar het ochtendgebed wil. Dat hoeft geen theologische discussie te worden. Ga gewoon creatief om met uren en kom er zo samen uit."
Wat zijn je verplichtingen als werkgever tijden islamitische feestdagen?
- De werkgever mag voorwaarden stellen met betrekking tot de geloofsbeleving op het werk, zegt RADAR, adviesbureau voor gelijke behandeling en discriminatie.
- Zo'n voorwaarde is bijvoorbeeld van de werknemer eisen dat hij of zij alleen in de pauzes bidt.
- De werkgever is niet verplicht een gebeds- of stilteruimte in te richten.
- De werkgever mag het opnemen van een vrije dag in verband met een religieuze feestdag niet zomaar weigeren. Dat mag alleen als de werkgever daar een goede reden voor heeft en zo'n vrije dag tot ernstige problemen leidt.
- Een algemeen verbod op bidden op het werk leidt tot verboden onderscheid, oftewel discriminatie. Dat druist in tegen de gelijkebehandelingswetgeving.
- Om conflicten te vermijden, is het opstellen van een gedragscode aan te raden. Zo weet iedereen waar hij of zij aan toe is.