Facebook beloofde in maart een betere bescherming tegen nepnieuws en verkiezingsmanipulatie. Volgens de regels mogen politieke advertenties op Facebook alleen worden geplaatst in het land waar de adverteerder woont. In het kader van de Europese Parlementsverkiezingen werd een uitzondering gemaakt voor specifieke Europese partijen.
Toch blijkt het makkelijk te zijn om buiten de eigen landsgrenzen politiek te adverteren, toonde Bits of Freedom aan met een steekproef. Vanuit Duitsland publiceerde de organisatie een politieke meme op Facebook. Bits for Freedom betaalde via een Duitse rekening om die afbeelding onder Nederlandse kiezers te verspreiden.
De organisatie werd daarin naar eigen zeggen niet belemmerd, ondanks beloftes die Facebook ook aan de Tweede Kamer deed. De steekproef werd ook andersom zonder obstakels uitgevoerd, door vanuit Nederland met een Nederlands account en rekeningnummer met een politieke boodschap in Duitsland te adverteren.
"Facebook is geen betrouwbare gesprekspartner gebleken. Deze keer deden ze zelfs beloften in de Tweede kamer. Daarmee zijn Kamerleden voorgelogen", zegt Evelyn Austin van Bits of Freedom tegen Nieuwsuur. "Ze zeiden: het is nu onmogelijk om in vanuit het ene land in een ander land te adverteren. Dat is niet waar. Er zijn geen enkele belemmeringen om dat te doen, ondanks wat Facebook vorige week zei."
D66 wil actie van minister
D66-Kamerlid Kees Verhoeven roept minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken op tot actie. "Wat mij betreft is het moment nu aangebroken dat we de stap van zelfregulering en het vertrouwen op de belofte van bedrijven, gaan inruilen voor wetgeving", zegt Verhoeven. "Daar kan de minister absoluut een belangrijke rol in spelen, dus ik roep haar op tot actie. Hoe ze dat invult, moet ze zelf weten. Maar dat er nu wat moet gebeuren - meer dan vertrouwen op de belofte van Facebook - dat lijkt mij helder."
PvdA-leider Lodewijk Asscher zegt dat de democratie gevaar loopt als mensen gemanipuleerd worden vanuit het buitenland met advertenties die alleen op hen gericht zijn. "Ik heb het kabinet al eerder gevraagd te voorkomen dat dit in Nederland gebeurt. Het kabinet vertrouwt op zelfregulering, op de mooie woorden van Facebook. Ze hebben beterschap beloofd en keer op keer blijkt dat dit toch niets waard is. Facebook spreekt prachtige woorden en vormt intussen een bedreiging voor de democratie", aldus Asscher.
Facebook belooft opnieuw beterschap
Facebook zegt dat het goed is dat Bits of Freedom de problemen aankaart. "We zullen misbruik niet helemaal kunnen voorkomen", stelt Facebook in een reactie. "Maar we zijn ervan overtuigd dat deze maatregelen inmenging bij verkiezingen op Facebook in de toekomst zullen helpen voorkomen en dat is waarom ze zo belangrijk zijn", aldus het bedrijf.
"We investeren veel in extra mensen en betere technologie om misbruik proactief te identificeren. Maar als u een advertentie ziet waarvan u denkt dat deze verband houdt met politiek of politieke thema's en die niet als zodanig is gelabeld, meld dit dan."