Direct naar artikelinhoud

De Klimaatwet kwam met gemak door de Tweede Kamer, maar dankzij FvD zijn er twijfels in de Senaat

De twee initiatiefnemers van de nieuwe Klimaatwet Jesse Klaver (links) en Lodewijk Asscher geven uitleg na afloop van de presentatie in de zomer van 2018.Beeld Phil Nijhuis

De Klimaatwet kwam met gemak door de Tweede Kamer, maar in de Eerste Kamer klinken twijfels. Dat is mede te danken aan Forum voor Democratie, dat binnenkort zitting neemt in de Eerste Kamer.

Uitbundig feliciteerden de fractievoorzitters en klimaatwoordvoerders van welgeteld zeven partijen elkaar eind december. Met een zeer ruime meerderheid was de Klimaatwet, die de CO2-doelstellingen tot 2050 vastlegt, door de Tweede Kamer aangenomen. In de Eerste Kamer wacht de zeven morgen een minder enthousiast onthaal, ook van de eigen partijen. Deze week wordt gestemd over de wet. Een tegenstem van één van de indieners zou gelden als fors gezichtsverlies. Wel is het de vraag of het zo ver komt.

"Wij staan kritischer tegenover de Klimaatwet dan de Tweede Kamerfractie", zegt CDA-senator Joop Atsma. Hij vreest dat Nederland zich met de wet, die zijn partij mede indiende, vastlegt op zeer ambitieuze klimaatdoelstellingen, die straks peperduur blijken te zijn of bedrijven de grens over jagen.

Atsma wijst erop dat het Klimaatakkoord er pas in juni komt, mits het kabinet dan overeenstemming heeft bereikt. In het akkoord komt te staan hoe de doelen uit de Klimaatwet gehaald moeten worden. Daardoor is het moeilijk nu de kosten in te schatten. De Klimaatwet voorziet bovendien niet in afrekenbare tussendoelen, zegt Atsma. "Heb je dan wel een wet nodig als instrument om de klimaatdoelen van Parijs te halen?"

Voor ouderen speelt de betaalbaarheid een rol. Die krijgen al jaren lastenverzwaringen, en er dreigen kortingen op de pensioenen
Jan Nagel, partijoprichter 50Plus

Ook bij mede-indiener SP heerst twijfel. Volgens senator Geert Reuten wordt de Tweede Kamer in de wet buitenspel gezet, omdat de vijfjaarlijkse klimaatplannen alleen door het kabinet worden vastgesteld. "Terwijl de klimaatplannen minstens zo verstrekkend zijn als de jaarlijkse miljoenennota." Ook vraagt Reuten zich af of toekomstige regeringen nog wel invloed kunnen uitoefenen op de mate waarin klimaatbeleid gevoerd wordt, als dat nu per wet wordt vastgelegd.

De VVD, die eerder bij monde van de fractievoorzitter in de Tweede Kamer, Klaas Dijkhoff, al twijfels uitsprak over te rigoureus klimaatbeleid, wil nog niet vooruitlopen op de behandeling in de Eerste Kamer. "Het wordt vast een spannend debat", is het enige wat Eerste Kamerlid Tanja Klip-Martin kwijt wil.

Campagnestand

Bij de overwegingen van de partijen speelt mogelijk mee hoe de Eerste Kamer er over een ruime week uitziet. De Provinciale Staten kiezen volgende week de nieuwe Eerste Kamer en Forum voor Democratie komt waarschijnlijk als grootste uit de bus. De partij zal daarom morgen op de achtergrond alom aanwezig zijn. Tijdens de campagne voor de Provinciale Staten fulmineerde Baudet tegen de 'klimaatgekte' van het kabinet en linkse partijen. Hij trok veel kiezers weg bij VVD, CDA en SP.

Nu Den Haag vanwege de Europese verkiezingen opnieuw volop in de campagnestand staat, kijken die partijen wel uit om zich onomwonden uit te spreken voor ambitieus klimaatbeleid. Dat GroenLinks én VVD de Klimaatwet verdedigen, helpt Baudet al bij zijn bewering dat die partijen precies hetzelfde willen op klimaatgebied.

Toch ligt een tegenstem van één van de indieners niet voor de hand. De doelen uit de Klimaatwet staan ook in het regeerakkoord, het is zeer ongebruikelijk voor coalitiepartijen om dan tegen te stemmen. Bovendien zijn eind deze week de verkiezingen weer achter de rug.

De steun van 50Plus, dat de wet niet mede indiende maar wel voorstemde in de Tweede Kamer, is onzeker geworden. Tweede Kamerfractievoorzitter Henk Krol van 50Plus overwoog eind maart zijn steun in te trekken, en hij noemde daarbij de grote verkiezingswinst van Forum voor Democratie. Volgens Krol bleek daaruit dat de kiezer niet zit te wachten op vergaand klimaatbeleid.

50Plus-senator en partijoprichter Jan Nagel zegt dat in zijn overwegingen Forum niet zo'n rol speelt, maar ook hij maakt zich zorgen over de kosten van het Klimaatakkoord. “Voor ouderen speelt de betaalbaarheid een rol. Die krijgen al jaren lastenverzwaringen, en er dreigen kortingen op de pensioenen."

Ja, hij erkent dat de senaat zich deze week nog niet buigt over het Klimaatakkoord, maar alleen over het streven om broeikasgassen terug te brengen. Maar toch: "Het staat vast dat er tot 2050 veel klimaatmaatregelen komen, en dat die betaald moeten worden." Hij hoopt op toezeggingen voor ouderen tijdens het debat.

Wat staat er in de klimaatwet?

De Klimaatwet legt de ambitieuze CO2-doelstellingen van het Rijk vast, die moeten leiden tot een vrijwel fossielvrije economie in 2050.

In 2030 moet de uitstoot van broeikasgassen al met 49 procent gedaald zijn. Kabinetten moeten elke vijf jaar een klimaatplan indienen waarin staat hoe ze de doelen willen halen.

Milieu- en klimaatorganisaties hebben veel kritiek op de wet. De 49 procent reductie in 2030 is immers een 'streven', 95 procent in 2050 is 'een doel'.

In de wet staat vastgelegd dat deze 'een (politieke) opdracht aan de regering' is 'en niet een grenswaarde die bij de rechter kan worden afgedwongen'. Mocht de overheid de doelen niet halen, dan heeft een stap naar de rechter om naleving af te dwingen dankzij deze passage weinig zin.

Partij voor de Dieren overweegt steun

Mogelijk krijgt de Klimaatwet steun uit onverwachte hoek. Meestal doet de Partij voor de Dieren geen concessies aan haar groene principes. In de Tweede Kamer stemde de fractie tegen. 'Een boterzacht compromis', noemde partijleider Thieme de Klimaatwet.

Die kritiek blijft staan, zegt senator Christine Teunissen, maar zij sluit een stem voor de wet niet uit. "Wij vinden dat de wet moet streven naar 55 procent CO2-reductie in 2030 en dat de doelen bindend moeten zijn, vanwege de grote urgentie voor het klimaat. Maar gezien die grote urgentie is de wet wél een stapje in de goede richting. De ambitie kun je later altijd nog aanscherpen."

Het is overigens vrijwel ondenkbaar dat de Klimaatwet in de Eerste Kamer géén meerderheid krijgt, aangezien die werd ingediend door een indrukwekkende rij partijen: coalitiefracties VVD, CDA, D66 en ChristenUnie, én oppositiepartijen PvdA, GroenLinks en SP. In de Tweede Kamer steunde ook 50Plus de wet.

Lees ook: 

De Klimaatwet heeft alleen politieke waarde

Met de Klimaatwet in de hand naar de rechter stappen om het milieubeleid aan te vechten heeft weinig zin.

Daar is ie dan: dé veelbesproken Klimaatwet

Zeven partijen, uit coalitie én oppositie, vinden elkaar in de nieuwe Klimaatwet. Dat wil niet zeggen dat er op alle vlakken eensgezindheid is