Vijf vragen over de ‘antisemitische’ BDS-beweging
De Duitse Bondsdag heeft vrijdag de Palestijnse organisatie BDS, die druk zet op Israël om zich terug te trekken uit de bezette gebieden, als antisemitisch veroordeeld. Wie zitten er achter de organisatie en valt haar inderdaad iets te verwijten?
Wie zit achter BDS?
De Beweging Boycot, Desinvestering en Sancties (BDS) werd in 2005 opgericht na een oproep van 170 Palestijnse organisaties. De Palestijnse activist Omar Barghouti speelde daarbij een belangrijke rol. Al spoedig kreeg de beweging wereldwijd steun.
Welk doel streeft BDS na?
De BDS-beweging heeft volgens haar website tot doel Israël onder druk te zetten om een eind te maken aan het bezetten van Palestijns land en het schenden van de mensenrechten van Palestijnen. BDS zegt alle Israëlische bedrijven en instellingen te willen boycotten die bijdragen aan het schenden van het internationaal recht. Dat wordt breed geïnterpreteerd. Zo wordt gepleit voor een boycot van de gehele Israëlische fruit- en groentesector, omdat die in zijn totaliteit betrokken zou zijn bij mensenrechtenschendingen. Ook wordt opgeroepen tot een culturele boycot van Israël. Veel werk wordt gemaakt van de boycot van Israëlische universiteiten. Individuele academici worden volgen de BDS-huisregels echter alleen geboycot voor zover zij de Israëlische staat of verwante instellingen vertegenwoordigen.
Waardoor is BDS geïnspireerd?
De strijd tegen de apartheid in Zuid-Afrika is een belangrijke inspiratiebron voor de beweging. Ook de behandeling door Israël van de Palestijnen is volgens BDS een vorm van apartheid. Het internationale isolement van de Zuid-Afrikaanse regering droeg in belangrijke mate bij aan de val van het apartheidsbewind. De Zuid-Afrikaanse Nobelprijswinnaar Desmond Tutu is een fervent aanhanger van de BDS-beweging.
Hoe effectief is de BDS-campagne?
Daarover lopen de meningen uiteen. De BDS-beweging zelf is geneigd haar successen breed uit te meten. Volgens haar website heeft de campagne ‘serieuze impact’ dankzij de steun van ‘mensen en organisaties over de hele wereld’. Verwezen wordt naar een VN-rapport van enkele jaren geleden, waarin staat dat de daling in 2014 van buitenlandse investeringen in Israël met 46 procent voor een belangrijk deel was toe te schrijven aan BDS.
Van Israëlische kant wordt de effectiviteit van BDS vaak gebagatelliseerd, maar uit de felle reacties van de Israëli’s valt op te maken dat de internationale campagne wel degelijk wordt gezien als een ernstig gevaar voor de Joodse staat. Premier Benjamin Netanyahu sprak in 2013 van een ‘strategische bedreiging’. Drie jaar later pleitte minister van Transport Yisrael Katz voor de ‘gerichte civiele eliminatie’ van BDS-leiders, wat hem kwam te staan op het verwijt te hebben opgeroepen tot moord. Volgens het Centrum Informatie en Documentatie Israël (Cidi) blijken de ‘acties om Israël via BDS te ondermijnen, vooralsnog weinig effect te hebben. Zij schaden met name de toch al fragiele Palestijnse economie.’
Is BDS antisemitisch?
Uiteraard lopen ook hierover de meningen uiteen. In de Israëlische politiek en media overheerst de mening dat BDS inderdaad antisemitisch is. De beweging zelf voert aan dat kritiek op het beleid van de Israëlische regering niets te maken heeft met antisemitisme. Steeds meer mensen zijn volgens haar website de pogingen van Israël moe om kritiek op het schenden van het internationaal recht met antisemitisme te verwarren. ‘Israël is een staat, geen persoon.’ Gewezen wordt op de vele Joodse individuen, onder wie ook Joodse Israëli’s, die BDS steunen.
Ook organisaties als het Amerikaanse Jewish Voice for Peace steunen de campagne. Een Ander Joods Geluid staat sympathiek tegenover BDS en onderschrijft de boycot voor zover die handel met en investeringen in de bezette gebieden betreft.
Onder het kopje ‘BDS en antisemitisme’ laat het Cidi een bevestiging van de aantijging achterwege. Wel wordt gemeld dat ‘volgens sommigen BDS inherent antisemitisch is, omdat de beweging wegkijkt bij mensenrechtenschendingen wereldwijd en alleen de Joodse staat wil straffen’. Vastgesteld wordt dat acties van BDS ‘samengaan met een verontrustende stijging van antisemitisme wereldwijd’. Ook in Nederland ‘gaan BDS-acties regelmatig gepaard met antisemitische uitingen’, aldus het Cidi.
Meer lezen over BDS:
Tegen het apartheidsbewind in Zuid-Afrika bleek een boycot effectief. De lessen van toen worden ook toegepast in een campagne tegen Israël, beschreven we eerder in een analyse uit 2014.
Bedrijven boycotten die met Israël samenwerken blijkt effectief. Maar een culturele boycot ligt een stuk een stuk gevoeliger.
‘Er zijn meer naties die zich verre van netjes gedragen. Maar om een of andere reden raken BDS’ers uitsluitend van Israël heel erg opgewonden’, schrijft columnist Elma Drayer. ‘Zelf bezweren ze dat hun ijver niks te maken heeft met antisemitisme. Ze hebben wat tegen Israël, maar heus niks tegen Joden, hoor.’