Abortus is legaal in heel Amerika, maar het is de vraag hoe lang nog

Alles hebben politici geprobeerd om de enige abortuskliniek in de immense leegte van North Dakota dwars te zitten. “En vaak met succes, we hebben te maken met de meest restrictieve wetten van het land,” zegt Tammi Kromenaker, directeur van de Red River Women’s Clinic in Fargo. “Maar we zijn er nog steeds.”

North Dakota probeerde in 2013 al wat in de afgelopen maanden een trend werd onder conservatieve staten in de VS: legale abortus uitbannen. Alabama ging deze week het verst, door de ingreep vrijwel helemaal te verbieden. In North Dakota zou abortus alleen nog toegestaan zijn totdat een minieme hartslag kan worden gedetecteerd, zo’n zes weken na de bevruchting. Veel vrouwen weten dan niet dat ze in verwachting zijn, dus tegenstanders menen dat het ongeveer op hetzelfde neerkomt: een verbod.

Kromenakers kliniek in Fargo is nog steeds open, ook voor vrouwen die tot 20 weken zwanger zijn. De rechter stak een stokje voor de ‘hartslagwet’, het hooggerechtshof weigerde zich er nog eens over te buigen, en daar moest het lokale parlement het mee doen.

Foetus is een persoon

Alabama deed deze week een nieuwe poging. Governeur Kay Ivey ondertekende een extreme antiabortuswet: abortus is verboden, tenzij het leven van de moeder in gevaar is of de foetus een dodelijke afwijking heeft. Verkrachting of incest zijn geen reden voor een uitzondering, bepaalden 21 Republikeinen – allen man – die tegen een amendement stemden. Een foetus, is het idee, is een persoon met rechten.

Het betekent dat een meisje van pakweg 12 na een verkrachting géén abortus mag plegen. Een dokter die de zwangerschap van een misbruikte tiener zou beëindigen, kan 10 tot 99 jaar de cel in gaan, veel langer dan de verkrachter.

Op dit moment is abortus in Alabama nog mogelijk. De nieuwe wet gaat pas over zes maanden in, en wordt hoogstwaarschijnlijk net als de wet in North Dakota in de rechtbank van tafel geveegd. In de VS geldt het recht op abortus dat het hooggerechtshof in 1973 vaststelde in de zaak Roe v. Wade. En daar rekenen de initiatiefnemers op: dat het hof van vandaag wél een streep door abortus haalt.

Rechters

Dankzij twee nieuwe rechters die Trump heeft benoemd, Neil Gorsuch en Brett Kavanaugh, is sinds vorig jaar een meerderheid van het negenkoppige hof conservatief en sceptisch over abortus. Dat heeft geleid tot een golf antiabortuswetgeving in door Republikeinen gedomineerde staten. Zo hebben Georgia, Mississippi, Ohio en Kentucky een ‘hartslagwet’ naar het voorbeeld van North Dakota ingevoerd, net als Alabama, in de hoop nu wel goedkeuring van het hooggerechtshof te krijgen.

Het is de vraag of dat zal lukken. Rechters hechten aan juridische precedenten. Het is omstreden om een eerdere beslissing terug te draaien, en de huidige opperrechter, John Roberts, staat bekend als terughoudend. Experts denken dat minder vergaande wetten, die abortus inperken maar niet compleet uit de wetboeken schrappen, meer kans hebben door het hooggerechtshof te komen.

Zulke antiabortusmaatregelen worden ingegeven door een fanatieke minderheid. Vorig jaar vond 77 procent van de ondervraagden in een peiling van Gallup dat abortus in geval van incest of verkrachting wel mogelijk moet zijn in het eerste trimester, 64 procent zei níet te willen dat Roe v. Wade van tafel gaat.

Kloof groeit

Toch wordt het debat tussen de twee kampen gevoerd op het scherp van de snede. De kloof tussen conservatieve en progressievere staten groeit. In onder meer New York is abortus, ook later in de zwangerschap, recent juist beschermd in lokale wetten. Mocht Roe v. Wade ‘vallen’, dan beslissen afzonderlijke staten namelijk of abortus mag.

Rechts wil – onder aanvoering van Donald Trump – doen geloven dat moorddadige Democraten gezonde baby’s zelfs willen doden ná de geboorte. Onder ‘pro choice’-Amerikanen heerst lichte paniek en worden harde woorden gebezigd. Senator en presidentskandidaat Elizabeth Warren haalde herinneringen op aan vrouwen die zich wenden tot ‘slagers’ in steegjes. Actrice Alyssa Milano riep op tot een seksstaking en op initiatief van actrice Busy Philipps delen duizenden vrouwen online hun ervaringen met abortus.

Alle beroering maakt het moeilijk om abortuszorg te bieden in een staat als North Dakota, ook al is dat vooralsnog legaal. Kromenaker neemt voor de zekerheid elke dag een andere route naar huis – het zou niet de eerste keer zijn dat een activist geweld gebruikt. De kliniek in het centrum van Fargo is een vesting, de deur behangen met waarschuwingen voor demonstranten die met foetusfoto’s voor de deur bivakkeren. “Mensen hebben ons nodig,” zegt Kromenaker. “En zolang mensen ons nodig hebben, verzetten we ons met hand en tand.”