Hoe eurosceptisch Heerlen tóch tientallen miljoenen EU-subsidie binnenhaalt

• Hugo van der Parre en Ben Meindertsma

Het is een merkwaardig contrast: de stad met misschien wel de meeste eurosceptische kiezers van ons land, is tegelijkertijd een van de allergrootste ontvangers van subsidies van de Europese Unie. In Heerlen, daar hebben we het over, stemde bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen 22,5 procent op de PVV en bijna 20 procent op de SP, twee eurosceptische partijen.

De stad is een van de Nederlandse gemeenten die het meeste geld uit Brussel krijgt. Heerlen krijgt in totaal 48 miljoen euro in vijf jaar, verdeeld over bedrijfsleven, onderwijs, gemeente en interregionale projecten, goed voor ruim 600 extra banen. Dat blijkt uit een analyse van consultancybureau ERAC. Heerlen is daarmee een van de best presterende gemeenten, naast Terneuzen, Westerwolde en Heerhugowaard.

Vincent Ketelaars, die de subsidies in kaart bracht, vindt het succes van Heerlen opvallend. Hij wijt het vooral aan de jarenlange ervaring van organisaties in de stad met Europese subsidieaanvragen. "Vanaf de mijnsluitingen was Heerlen een van de eerste plekken in Nederland waar het Europese stimuleringsprogramma van kracht werd." Ook de ligging van de stad, dicht bij de grens met Duitsland en België, draagt er volgens hem aan bij dat ze met grensoverschrijdende projecten subsidies weten te vinden.

Infrastructuur

Veel Europees geld - 28 miljoen euro - gaat naar de aanleg van verbetering van de spoorverbinding tussen Heerlen en Aken. Het spoor tussen Heerlen en Landgraaf wordt verdubbeld en in het traject naar Aken wordt geïnvesteerd. Uiteindelijk moet het traject uitmaken van snelle verbindingen tussen Eindhoven en Keulen en tussen Luik en Aken, met Heerlen als halteplaats.

Volgens burgemeester Emile Roemer van Heerlen is die Europese steun ook echt nodig: "Heerlen is een stad die zichzelf voortdurend opnieuw moest uitvinden. Dat hebben ze gedaan in de tijd van de Romeinen en de Middeleeuwen, maar zeker ook na de mijntijd. De afgelopen jaren is deze stad enorm op zoek gegaan naar innovatieve ideeën. En om die op gang te krijgen zul je ook echt de hulp van anderen nodig hebben."

Bedrijfsleven

Zeventien Heerlense midden- en kleinbedrijven krijgen geld van Europa. Dat loopt voor sommige bedrijven in de honderdduizenden euro's. In de meeste gevallen gaat het om innovatieve bedrijven in de hightechsector of ondernemingen die nieuwe vindingen op de markt willen brengen, bijvoorbeeld op het gebied van energie, 3D-printen en incontinentiemateriaal.

Het bedrijf Mijnwater zorgt er bijvoorbeeld voor dat water uit de ondergelopen mijngangen onder de stad wordt gebruikt als duurzame energiebron: het water wordt opgehaald uit vijf bronnen en via een ondergronds uitwisselstation en leidingennetwerk getransporteerd naar verschillende aangesloten locaties in de stad. De Europese Unie heeft het project gesubsidieerd met circa 4 miljoen euro.

Dat inwoners van Heerlen veelal op eurosceptische partijen stemmen, heeft volgens burgemeester Roemer niets te maken met het wel of niet binnenhalen van Europese subsidies. "Op het moment dat je geldstromen kunt vinden dan ga je natuurlijk gewoon kijken hoe je dat als bedrijf voor elkaar krijgt. En dat staat denk ik los van of je nu wel of niet kritisch bent op hoe de Europese Unie is georganiseerd."

Sociale achterstand

De Europese subsidies in Heerlen gaan niet alleen naar het bedrijfsleven. De Hogeschool Zuyd krijgt uit verschillende Europese subsidiepotten ruim 5 miljoen euro. Mbo-opleiding Arcus krijgt ook geld uit het Erasmusprogramma om studenten en personeel een kans te geven om buitenlandervaring op te doen. En ook twee middelbare scholen hebben meegedaan aan Europese projecten.

Tenslotte krijgt ook de gemeente Heerlen zelf Europees geld, in totaal ruim 2,5 miljoen euro. Het komt uit verschillende programma's, maar het meeste uit het structuurfonds ESF dat bedoeld is om mensen aan een baan te helpen en sociale achterstand te bestrijden.

Bekijk op onderstaande kaart hoeveel geld en banen er in jouw gemeente terechtkomen. Klik op de afbeelding, en klik dan naar rechts om te zien waar dat geld in jouw gemeente aan wordt besteed.