Meedoen aan loterij is oefenen in verliezen

In de wereld van de kansberekening is de conclusie over de winkansen van loterijen vrijwel eensgezind. Als je geld wilt verdienen, dan moet je niet meedoen aan een loterij. De spelers verliezen, de organisatie wint. Procentueel gezien is de kans op een hoog bedrag verwaarloosbaar klein.

Professor Ruud Koning van de Rijksuniversiteit Groningen is gespecialiseeerd in kansrekening. Hij deed ooit onderzoek naar de winkansen van verschillende loterijen in Nederland en is er duidelijk over: ,,Zelfs als je heel vaak meedoet, dan zul je gemiddeld genomen nog steeds niets of heel weinig winnen.''

Kansberekening
De kans op een absolute hoofdprijs bij de Staatsloterij is afhankelijk van het aantal loten. Als er voor de jaarwisseling vijf miljoen lotnummers over de toonbank gaan, dan is de kans op de grootste klapper een schamele 1 op 5 miljoen. Voor de duidelijkheid: de kans om te overlijden na het eten van veertig boterhammen met pindakaas is vijf keer zo groot (het bestanddeel aflatoxine B kan namelijk leverkanker veroorzaken). Ook de kans dat iemand getroffen zal worden door de bliksem of aangereden door een auto is beduidend groter. Zelfs neerstorten in een vliegtuig is dichterbij.

Als alle lotnummers van een willekeurige trekking verkocht worden, dan is de kans op een geldbedrag van 10.000 euro een magere 1 op 98.000, de kans op 25.000 euro of 100.000 euro komt zelfs neer op 1 op 490.000. Ook voor mensen die tevreden zijn met weinig, is het wellicht even slikken. De kans op een prijs hoger dan je eigen inleg is bij de Staatsloterij niet meer dan 12 procent, zo rekende Irene van den Berg eerder dit jaar voor in deze krant.

Lotto
Ook bij de Lotto, waar je zelf je lotnummer kunt bepalen, is het vrij lastig om het grote geld eenvoudig binnen te harken. Zo is de kans dat je alle zes de getallen goed hebt, rond de 1 op 10 miljoen. De kans dat je de grote jackpot wint, is zelfs maar ongeveer 1 op 49 miljoen. De kans om meer geld binnen te halen dan je in eerste instantie hebt uitgegeven, is 1 op 53.

Nationale Postcode Loterij
De Nationale Postcode Loterij werkt niet met losse loten, maar met een abonnement. De grootste prijs is de PostcodeKanjer. De kans om met je buren de grote prijs in de PostcodeKanjer te winnen, lag in 2014 op ongeveer 1 op 242.000. En dan moet je die nog delen ook.

Loterijen adverteren natuurlijk niet met een onmogelijke kans. Zo werft de Staatsloterij bijvoorbeeld klanten met de slogan dat de winkans maar liefst 51 procent is. Dat klopt, maar dat percentage is zo hoog omdat ook het winnen van prijzen van bijvoorbeeld vijf euro wordt meegenomen, beduidend minder opbrengsten dus dan de kosten van een lot.

Kansrekening
Ruud Koning is als specialist kansrekening duidelijk over de kansen om te kunnen winnen. ,,Je moet je natuurlijk realiseren dat loterijen geld afdragen aan goede doelen, gemiddeld genomen verliest dus de deelnemer. De loterijen zeggen bijvoorbeeld dat je vijftig procent kans hebt om te winnen, maar dan win je bijvoorbeeld een tientje, terwijl een lot al dertig euro kost.''

Koning weet met een simpel testje dat iedereen thuis kan doen, de kansen nog verder te relativeren. ,,Laat ik het zo zeggen. De kans dat je 22 keer achter elkaar kop gooit met een munt is nog groter dan de kans op de hoofdprijs in de Staatsloterij.''

Volgens Koning is het kopen van een lot emotie. ,,Puur uit rationele overwegingen, als investering, moet je niet meedoen. Het kan helaas allemaal niet uit. Maar uiteindelijk koop je een droom. Je gaat even een uurtje hardlopen en je kunt je even voorstellen wat je allemaal zou doen als je zou winnen. Dat is wat het is. Een droom. ''