Merkel oefende druk uit op Buma om in te stemmen met Oekraïneverdrag
Europese christen-democraten zoals de Duitse bondskanselier Angela Merkel, Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker en EU-president Donald Tusk hebben eind oktober druk uitgeoefend op CDA-leider Sybrand Buma om het Oekraïneverdrag te redden. Juncker belde ook met andere CDA'ers.
'Een algehele mobilisatie', zegt een betrokkene over het offensief. Buma zwichtte niet. Een deel van de CDA-senatoren toonde zich wel gevoelig. Rutte wist van de lobby die was ingezet door de Europese christen-democraten en was daar blij mee.
Een knikje
Dit blijkt uit een reconstructie naar de totstandkoming van misschien wel de moeilijkste politieke opgave voor de premier dit jaar: de Oekraïnedeal. Rutte was de afgelopen acht maanden tot het uiterste gedreven om de massale 'nee-stem' van 2,5 miljoen Nederlanders bij het Oekraïnereferendum wel te horen maar niet te honoreren. Net als de Europese christen-democraten probeerde hij het CDA ervan te overtuigen met het Oekraïneverdrag in stemmen vanwege het geopolitieke belang ervan: één Europees front tegen Rusland.
Hoewel Buma bij zijn standpunt bleef, kreeg Rutte op zondag 30 oktober rond 12 uur van de CDA-senatoren het subtiele signaal dat ze een eigen koers zullen gaan varen, lees: een andere dan die van Buma. 'Een knikje' noemt Rutte deze handreiking. Onduidelijk is of het knikje van CDA-fractievoorzitter Elco Brinkman zelf kwam. Hij en Rutte belden wel met elkaar op die dag. Maar alle CDA-senatoren werden op de voorafgaande dagen een voor een benaderd. Sommigen door Rutte zelf, anderen door VVD-senatoren.
Rutte kreeg van de CDA-senatoren het subtiele signaal dat ze een eigen koers zullen gaan varen
Reconstructie Oekraïnedeal
Hoe Rutte door hulp uit onverwachte hoek toch een Oekraïnedeal kon sluiten. Lees de reconstructie hier.
Europagezind
Het bleek niet moeilijk de senatoren te overtuigen. De 12-koppige CDA-senaatsfractie zit vol met Europagezinde rasbestuurders zoals Niek Jan van Kesteren (oud-directeur van werkgeversorganisatie VNO-NCW), Ben Knapen (voormalig staatssecretaris van Europese Zaken) en Brinkman. Een goed ingevoerde CDA-prominent bevestigt de breed gedeelde steun van de CDA-senaatsfractie. 'Een grote meerderheid van CDA-senatoren wil het verdrag steunen. Ik denk wel acht of negen personen.'
Het kabinet rekende sinds het weekeinde van 30 oktober ook al voorzichtig op steun van D66. Fractievoorzitter Alexander Pechtold beloofde Rutte kort daarvoor 'niet blind' te zijn voor de argumenten zoals het 'landsbelang'.
Een grote meerderheid van CDA-senatoren wil het verdrag steunen. Ik denk wel acht of negen personen
Misrekening
Tot die tijd hing het verdrag aan een zijden draad. Door een miscalculatie van de premier scheerde het verdrag op 10 oktober langs de rand van de afgrond. Op die dag had Rutte vijf oppositieleiders bijeengeroepen in het Torentje, onder wie Buma en Pechtold. Rutte vertelde enthousiast over de kans op een bindende verklaring van EU-regeringsleiders waarin alle zorgen van de nee-stemmers werden geadresseerd. Of de oppositie maar wilde toehappen.
Het bleek een misrekening. De vijf fractievoorzitters vonden de verklaring te vaag en te vrijblijvend. Ontstemd vertrokken ze naar de werkkamer van Buma. Met de telefoon op luidspreker belde Pechtold naar Rutte en bracht hem het slechte nieuws. VVD-fractieleider Zijlstra, nog bij de premier in het Torentje, concludeerde: 'Dan gaat het hele verdrag de prullenbak in.'
Half februari zal moeten blijken of D66 en ook de CDA-senatoren hun ja-knikje herhalen als zij daadwerkelijk over het verdrag stemmen.
De vijf fractievoorzitters vonden de verklaring te vaag en te vrijblijvend