‘Nederlandse drugsaanpak onhoudbaar’

De zware georganiseerde misdaad in Nederland is dermate ernstig dat de huidige aanpak niet meer afdoende is om de problemen te bestrijden. Alleen repressie is niet genoeg, stelt de Brabantse recherchechef Rienk de Groot.

Om het verdienmodel van de drugshandel succesvol aan te kunnen pakken is volgens De Groot een grondige evaluatie van aanpak en beleid nodig door een brede commissie van wetenschappers.

Volgens De Groot heeft de georganiseerde misdaad in Nederland zich de afgelopen vijftig jaar ontwikkeld tot „een robuust professioneel systeem” dat een cruciale positie inneemt op criminele markten voor wiet, xtc en cocaïne. De sterke groei van de cocaïnesmokkel in de afgelopen vijf tot tien jaar heeft grote gevolgen voor de onderwereld. „De cocaïnesmokkel is de grote versneller”, aldus De Groot. „Vanwege de grote winstmarges treden steeds meer criminelen toe tot die markt. Eenmaal in die markt is de kans dat ze ooit nog op een eerlijke manier hun geld verdienen heel klein.”

Dat komt volgens De Groot omdat criminelen hun illegaal verdiende geld voor een deel opnieuw investeren in nieuwe criminele activiteiten. „De cocaïnesmokkel leidt vanwege de grote financiële belangen tot meer wantrouwen en conflicten en dat leidt weer tot meer geweld”, aldus De Groot. „De bedreiging die daarvan uitgaat voor de rechtsstaat is heel groot door corruptie, witwassen en geweld.” Zo zijn er de afgelopen jaren ten minste meer dan tien vergismoorden gepleegd waarbij onschuldige burgers zijn gedood. De term vergismoord wordt pas sinds 2014 gebruikt, na de moord op ggz-directeur Rob Zweekhorst die door een huurmoordenaar per vergissing werd aangezien voor een buurtgenoot die zijn echte doelwit was.

De recherchechef krijgt nadrukkelijk bijval van Cyrille Fijnaut. „Nederland staat op een kruispunt”, aldus de emeritus hoogleraar criminologie. „Met het verbod op het gebruik van drugs is sprake van een norm die in steeds mindere mate door de bevolking wordt gedeeld. Bovendien leidt de handhaving van het drugsverbod onbedoeld tot een ernstig neveneffect: een illegale markt die wordt bediend door criminele organisaties”, aldus Fijnaut. „En de strijd tegen die georganiseerde misdaad heeft zo’n grote prijs dat de vraag opkomt of die aanpak nog wel houdbaar is.”

Lees ook Normalisering drugsgebruik tast fundament rechtsstaat aan

Gordiaanse knoop

Volgens recherchechef De Groot, die binnen de politie bekendstaat als een hardliner, kan er wat betreft repressie nog wel meer worden gedaan. „We zijn nog te mild als het gaat om criminelen die bewust kiezen voor een leven in de misdaad.” Ook zou er meer geld moeten komen voor de verstopte strafrechtketen.

De drugsoorlog gaat daar echter niet mee gewonnen worden, denkt De Groot. „De georganiseerde drugshandel heeft geleid tot een gordiaanse knoop. Er is niet één oplossing meer. Er moet meer gedaan worden aan preventie en ontmoediging van drugsgebruik. We moeten de jeugd weghouden bij wat we de illegale kanseneconomie zijn gaan noemen.” Opleiding, werk en zorg zijn daarvoor volgens De Groot heel belangrijk. Daarnaast bepleit hij een grootschalig onderzoek zoals dat vorige eeuw is gedaan naar de drooglegging in de Verenigde Staten. „Wetenschappers zouden moeten adviseren of regulatie of legalisatie in Europees verband een oplossing van het probleem vormt”, stelt De Groot. „Daarna wordt het een politiek vraagstuk. Vanuit het perspectief van de aanpak van de georganiseerde misdaad gaat het om het inperken van het verdienmodel van de drugshandel.”