Hoe reageren Trumpaanhangers op zijn 10.000 leugens?
Donald Trump heeft sinds zijn aantreden meer dan 10.000 keer gelogen. Dat gaat hem heel makkelijk af. Hij beweert bijvoorbeeld meerdere keren, zonder blikken of blozen, dat zijn vader in Duitsland werd geboren - het is eenvoudigweg niet waar.
Stel, je bent Trumpaanhanger. Hoe reageer je? Daar is onderzoek naar gedaan. Als een feitelijk onjuiste uitspraak wordt gecorrigeerd, bijvoorbeeld door de pers, dan is de kans groot dat je Trump niet gelooft: inderdaad, zijn vader werd niet in Duitsland geboren. Maar dat betekent niet dat je steun voor Trump afneemt. Die mag veelvuldig onzin verspreiden, je blijft hem steunen.
Hoe kan dat? Er is een mechanisme dat ‘Gezag van de liegende demagoog’ heet. Hoe ontstaat dat gezag?
Een. Je vertrouwt als kiezer het politieke systeem niet meer. Stelt de legitimiteit van dat systeem ter discussie. Voelt je verlaten door de politieke elite.
Twee. Als je zo wantrouwend en teleurgesteld bent, dan is iedere overtreding van een norm een teken van authenticiteit. Een politicus die de waarheid ontkent? Die liegt, die onbeschaafd gedrag vertoont? Dat is in ieder geval een politicus die níet tot de elite en níet tot het systeem behoort. En die politicus deugt dus.
Drie. Een politicus die dit mechanisme kent, die hamert er een frame in: de elite is fout, het systeem is fout. Hoe meer kiezers je geloven, hoe meer je vervolgens kunt liegen en bedriegen.
Met een slimme term kun je de werkelijkheid niet alleen beschrijven, maar ook maken. Bestuurskundige Hans de Bruijn wijst wekelijks op voorbeelden van framing. Zie ook trouw.nl/framing.