Was het een lawine? Een cycloon? UFO’s? In de documentaire 'Het Dyatlov-mysterie' komt een aantal, soms exotische, theorieën voorbij over het lot van negen jonge, goed getrainde hikers die in 1959 op pad gingen onder leiding van Igor Dyatlov. In de ijskoude Siberische wildernis werden ze dood teruggevonden. Veel te dun gekleed, want bijna alle warme kleren hadden ze achtergelaten in hun zwaar beschadigde tent. Daarnaast hadden sommige hikers onverklaarbare verwondingen. Wat is er gebeurd? De meest voorkomende theorieën op een rij die de documentaire niet haalden.
1. Rook in de tent
Een populaire video op YouTube betoogt dat de Dyatlov-groep de tent uit vluchtte doordat er iets misging met de mobiele oven die de jongeren mee hadden. Die hadden ze nodig omdat het buiten 30 graden onder nul kon worden. Bij het uit elkaar halen van de oven zou rook zijn ontsnapt die iedereen in de tent zou verstikken. Vandaar dat de hikers zich in paniek uit de tent sneden.
Het probleem met deze theorie is dat rook je wel de tent uit jaagt, maar niet de berg af, waar sommigen werden gevonden. Nadat je de tent uit bent, zou je eerst je warme kleren pakken voordat je eventueel verder weg gaat. Ervaren hikers, zoals de Dyatlov-groep, zouden overigens ook zo handelen bij een (kleine) lawine of harde wind.
Overigens is de oven op de avond van het incident hoogstwaarschijnlijk niet gebruikt: op de kale helling was er geen brandhout aanwezig. En de oven werd netjes teruggevonden, in opgevouwen toestand.
2. Spionnen
Een van de bekendste boeken over het Dyatlov-mysterie (geschreven door de Rus Aleksej Rakitin) wijst op een spionage-missie. Semjon, Aleksandr en Joeri (allen liepen ze mee) zouden, volgens Rakitin, radioactieve laboratoriummonsters willen doorgeven aan de Amerikaanse CIA. De Amerikanen zouden de drie hebben ontmaskerd als KGB-agenten en de hele groep hebben vermoord.
Deze theorie klinkt wat omslachtig en onwaarschijnlijk. Het bewijs ontbreekt. Echter, de theorie verklaart wel de radioactieve kledingstukken en sommige verwondingen. Ook zijn er mensen, onder wie Joeri Koentsevitsj van de Dyatlov-stichting, die geloven dat Semjon een geheim agent was. Het lijk zou tatoeages hebben, terwijl Semjon die niet zou hebben gehad. Was Semjon als spion de dans ontsprongen? Was het lijk een stand-in?
In 2018 werd het skelet van ‘Semjon’ opgegraven. De eerste DNA-test gaf een spectaculair resultaat: het stoffelijk overschot had geen (!) verwantschap met Semjons familieleden. Echter, een tweede DNA-test bevestigde weer wél verwantschap.
3. Criminelen
In het gebied waar de Dyatlov-groep sneuvelde, staan gevangenissen. Mogelijk zijn er criminelen ontsnapt die de Dyatlov-groep hebben aangevallen. Dit zou de vele blauwe plekken en schrammen op de gevonden lichamen verklaren.
Deze versie heeft een groot probleem: er is geen buit gemaakt en de Dyatlov-groep had een aanzienlijk bedrag op zak. Daarnaast bleken Zinaida en Ljoedmila, de twee jonge vrouwen, als maagd gestorven. Die feiten zijn moeilijk te rijmen met een aanval door criminelen.
4. Een beer of een veelvraat
In de Russische wildernis kan je er niet omheen: de beer, het nationale symbool. Er zijn theorieën dat de groep de tent is uitgejaagd door een beer (of wellicht een veelvraat). Die leven in dit gebied, net als een veelvraat – een dier van een meter dat agressief uit de hoek kan komen.
Echter, de groep was groot (negen getrainde, jonge mensen) en gewapend (drie messen en drie bijlen). Ze hadden zich dus kunnen verdedigen. Zeker als Joeri op een eerdere tocht in z’n eentje een beer zou hebben verjaagd.
Net als bij de criminelen-theorie is hier nog problematisch dat er geen enkele sporen van andere mensen of dieren zijn gevonden.
5. Hypersonische geluiden
Het is mogelijk dat de Dyatlov-groep gek is geworden door hypersonische geluiden. Dat betoogt Donnie Eichar, die vijf jaar onderzoek deed naar het Dyatlov-mysterie, in zijn boek. Volgens hem heeft de berg van het incident een geschikte vorm voor het ontstaan van zo’n hypersonisch geluid. Dat is zo griezelig en hard dat mensen zich irrationeel gaan gedragen. Dit verklaart de bizarre vlucht van de groep uit de tent, plus het feit dat ze later – in het dal – weer bij zinnen kwamen, toen het al te laat was.
Het probleem met deze theorie is dat nogal wat dat negen mensen tegelijkertijd, op precies dezelfde manier gek worden en exact dezelfde (gezamenlijke) besluiten nemen.