Honing wordt gemaakt door de honingbij, en met de Nederlandse honingbij gaat het de laatste jaren wel goed, zegt Coby van Dooremalen. Zij is onderzoeker Honingbij en Gezondheid bij Wageningen University & Research.
Hoe wordt honing ook alweer gemaakt?
Een opfrislesje biologie: honingbijen worden gehouden door imkers en leven in Nederland niet meer in het wild. Deze bijen, en een aantal soorten wilde bijen, verzamelen nectar uit bloemen en zetten die nectar in hun maag om in honing.
Doordat ze van bloem naar bloem vliegen en er stuifmeel aan hun poten blijft hangen, bevruchten ze tegelijkertijd gewassen. De honing wordt door de bijen gemaakt in hun bijenkast en imkers kunnen die oogsten.
Het aantal bijenhouders in Nederland is niet geregistreerd, maar de schatting is tienduizend. Daarvan zijn er 9.500 hobbyist, zegt Nadine Schalk van de Nederlandse Vereniging voor Bijenhouders.
Bijen verzamelen nectar uit bloemen en zetten dat om in honing (Foto: NU.nl/Ben Saanen).
Honing consumeren tijdens bijensterfte: mag en kan dat?
Of honing consumeren in deze tijd van bijensterfte moet kunnen, hangt af van het soort honing, zegt Nadine Schalk. De professionele Nederlandse bijenhouder laat bijenvolken in opdracht van boeren en telers in kassen en over akkers vliegen om de gewassen te bevruchten, en het doel is niet om zo veel mogelijk honing te oogsten.
Hoe zit het met de voedselconcurrentie van honingbijen?
- Sinds de wilde bijenpopulatie afneemt is er onder wetenschappers, imkers en natuurorganisaties discussie ontstaan over voedselconcurrentie van honingbijen. Er zijn tenslotte geen onbeperkte voorraden stuifmeel en nectar in Nederland beschikbaar. De gehouden honingbij wordt in grote volken gehouden en goed verzorgd door de imker, waardoor er 'oneerlijke concurrentie' is ten opzichte van wilde bijen. Die moeten zelf op zoek naar nectar en regelen hun eigen onderkomen.
Schalk: "Bijen halen tijdens de bloei in het voorjaar en de zomer meer honing binnen dan ze nodig hebben. Omdat imkers hun bijen niet laten zwermen zoals vroeger, zijn ze minder energie kwijt aan de opbouw van nieuwe raten. Die honingoverschotten worden geoogst."
'EU-honing moet aan strenge eisen voldoen'
Supermarkthoning is een ander verhaal, aldus beide bijenexperts. Die honing komt grotendeels uit grote honinglanden in Oost-Europa, Zuid-Amerika of uit China. Daar mogen de bijen overal nectar vandaan halen, ook van genetisch gemanipuleerde gewassen. Aan EU-honing wordt strenge eisen gesteld.
In de supermarkt smaakt elk potje honing hetzelfde, en dat is onmogelijk.
Schalk: "Als er op het potje 'biologische honing' staat, zegt dat niets over de herkomst en hoe de imker zijn bijen behandelt. In sommige landen worden bijen voor de oogst met suiker bijgevoerd, of is gebruik van antibiotica bij bijenziekten toegestaan. Dat is in Nederland streng verboden. Ook smaakt in de supermarkt elk potje honing hetzelfde, en dat is onmogelijk."
Een imker geeft Koning Willem Alexander uitleg over een bijenkast (Foto: ANP).
'Vraag de imker zelf hoe hij zijn bijen behandelt'
Schalk: "Als je honing wilt eten, koop dan bij een lokale imker. Die honing smaakt altijd anders, en de smaak is afhankelijk van wat er bloeit. Heidehoning, wilgenhoning, acaciahoning, fruitbloesemhoning; geen potje is hetzelfde. En je kunt de imker zelf vragen hoe hij zijn bijen behandelt." Gedachteloos een lepel honing in je thee is best zonde, zegt Schalk.
Honing eten zielig voor de bij? Dat valt mee.
Honing eten zielig voor de bij? Dat valt mee, zegt ook onderzoeker Van Dooremalen. "De bij is in staat zijn honing te delen. Een bijenhouder moet de bijen goed behandelen en de geoogste honing aanvullen met een alternatief als suikerwater. Dan lijkt het me prima om honing te eten. Ik zou er dan wel bij stilstaan hoeveel vlieguren een bij in één zo'n lepeltje heeft zitten."
Voedselconcurrentie is nooit goed onderzocht
- Het probleem met het vraagstuk van de voedselconcurrentie tussen wilde en gehouden bijen is dat dit nooit goed is onderzocht in Nederland, zegt Schalk. Honingbijen hebben bijvoorbeeld een kortere tong dan veel andere bestuivende insecten, en kunnen niet uit alle bloemen nectar halen. Zo zijn er tal van factoren die meespelen. Bovendien kunnen de wilde en gehouden bijen elkaar ook versterken, zegt bijenonderzoeker Van Dooremalen. "Bloembezoek zorgt voor betere zaadzetting en daardoor mogelijk meer bloemen het jaar erop. Dan kan de honingbij dus bijdragen aan meer bloemen voor de wilde bijen. Soms leven ze prima naast elkaar en foerageren ze op andere tijden van de dag, of op andere planten."