Historische serie: Nazi's marcheerden in jaren dertig al door straten van Eindhoven

Als de eigen ‘rechtbank’ van de nazi's oproept om landgenoten uit de weg te ruimen of op zijn minst te mishandelen, grijpt het hoofd van de politie in. ,,Twee agenten worden naar café Rheingold aan de Aalsterweg (nu een Poolse winkel) gestuurd. ‘Op ingeslagen schedels zijn we niet gesteld’, was de boodschap. De leider van de NSDAP wordt uiteindelijk ons land uitgezet", aldus Dekkers.  

Dat staat allemaal in het eerste hoofdstuk van het boekje dat vrijdagmiddag om 14.00 uur bij boekhandel Van Piere aan de Nieuwe  Emmasingel gepresenteerd wordt. Oud-premier Dries van Agt krijgt het eerste exemplaar van Dekkers én haalt herinneringen op aan zijn oorlogsjaren. Hij figureert ook in een van de verhalen. Daarin vertelt hij hoe hij een V1, een langeafstandsbom van de Duitsers, over hoort komen. Zolang als je ze hoorde, was het goed, maar als ze stil vielen gingen ze neerkomen, memoreert Van Agt. 'Dan werd wel gezegd Ons lieve vrouwke, geef hem nog een douwke’.’ Één van de bommen ontplofte ook op de Kruisstraat, eind 1944. Daarbij vielen elf doden. 

,,Dat geldt ook voor politiemensen die in Eindhoven ruim honderd Joden hebben afgevoerd. Het zijn vaak ook mannen met een gezin die niet opgepakt willen worden. Dat zijn dilemma's die wij ons nu moeilijk kunnen voorstellen. In Eindhoven kozen ook maar weinig mensen voor het verzet, al waren ze er natuurlijk wel.” Daar staat tegenover dat 500 Eindhovenaren kozen voor de SS, het keurkorps van de nazi's, en dat veel Joden verraden werden.  

En wat verder opvalt in het boekwerkje is de criminaliteit en jeugdige baldadigheid die opleeft in de oorlogsjaren, zegt Dekkers. ,,De kranten stonden vol van gevallen van zwarthandel, prijsopdrijving, diefstal en vernielzucht van jongeren. Dagelijks werd het politierapport geciteerd. Ik denk dat velen zich verveelden. Of dit misschien wel zagen als een soort verzet.”

Natuurlijk kan Philips niet ontbreken in het boek. Onder druk van de Duitsers werkt het bedrijf voor de Duitsers, produceert radarapparatuur en radio's. Maar Philips redt ook Joden van de concentratiekampen. Een opvallend incident is er bij het vijftigjarig bestaan van het bedrijf in 1941. ,,Het feit dat zoveel mensen de straat op gingen, maakte de bezetter nerveus. Frits Philips voorkwam waarschijnlijk maatregelen van de Duiters door alle arbeiders vrij te geven; zo kon het feest niet uitgelegd worden als een staking”, vertelt Dekkers. 

Ook voetbalwedstrijden werden in die tijden ongekend drukbezocht. Zelfs door Eindhovenaren die feitelijk gezocht werden voor de Arbeitseinsatz, de verplichte tewerkstelling in Duitsland. Eén keer werd er zelfs een razzia gehouden tijdens een wedstrijd van PSV aan de Frederiklaan. Dat NSB-burgemeester Hub Pulles ook zijn zwakke plekken had blijkt ook uit het boekje. Hij probeerde de trainer van EVV (voorloper van FC Eindhoven) te vrijwaren van transport naar Duitsland. Hoewel de Duitse Reichskommisar schrijft dat hij zelf nog gevoetbald heeft, krijgt Pulles toch nul op rekest. Voetbal is in oorlogstijd van volkomen ondergeschikt belang, oordeelt de hoge nazi. De man moet gewoon aan het werk.