Auto-industrie gaat van schandaal naar kartel

„More likely than not”, zo groot acht BMW de kans op een kartelboete uit Europa. Het staat in de kwartaalcijfers die de Duitse autofabrikant dinsdag presenteerde. Om die reden zet BMW alvast 1,4 miljard euro opzij.

Het dieselschandaal was nog volop aan de gang toen de Duitse auto-industrie alweer de volgende crisis intuimelde. In 2017, twee jaar nadat uitlekte dat Volkswagen fraudeerde met uitlaatgassen, berichtte het Duitse blad Der Spiegel over een onderzoek van de Europese Commissie naar samenzwering tussen Duitse autofabrikanten. Dat onderzoek schiet op, een maand geleden nog presenteerde de Deense EU-commissaris Margrethe Vestager (Mededinging) alvast haar voorlopige bevindingen: BMW, Daimler en Volkswagen hebben tussen 2006 en 2014 waarschijnlijk verboden afspraken gemaakt.

De boetes die fabrikanten hiervoor kunnen krijgen – die kunnen oplopen tot 10 procent van de jaaromzet– staan in schril contrast met de maatregelen die de Europese Commissie nam na het dieselschandaal. De verantwoordelijke Commissarissen worstelden met onduidelijkheden in de wet en weigerden de auto-industrie zwaar te straffen. Maar de afdeling mededinging heeft daar geen last van en pakte drie kartels in de auto-industrie aan.

Autokartel

Als het wordt bewezen, is het autokartel een van de grootste kartelzaken in de Duitse geschiedenis. Vijf Duitse autofabrikanten – BMW, Daimler en VW met Volkswagen, Porsche en Audi – zouden decennialang afspraken hebben gemaakt om de invoering van schone technologie te vertragen. De Commissie had het vorige maand in haar voorlopige bevindingen over verboden afspraken rond de invoer van fijnstoffilters bij benzineauto’s en rond het formaat van tanks met de vloeistof die helpt uitlaatgassen van dieselauto’s schoon te maken. Uit die afspraken zou het dieselschandaal zijn gevolgd.

Daimler stelt dat het geen boete krijgt, omdat het bedrijf het kartel heeft verklikt aan de autoriteiten. Volkswagen zegt dat het korting wil, omdat het meewerkt met de autoriteiten. De fabrikanten kunnen wel claims van klanten krijgen.

Auto-onderdelenkartel

Er loopt nóg een kartelonderzoek bij autofabrikanten, ditmaal bij Renault-Dacia, Nissan, PSA Peugeot Citroën, Chrysler en Jaguar-Landrover. Deze fabrikanten hebben tussen 2008 en 2013 hetzelfde softwarepakket van consultancybedrijf Accenture gebruikt voor het berekenen van prijzen voor reserveonderdelen.

Dat is op zichzelf geen kartel, maar bij alle fabrikanten stegen de prijzen daardoor fors. Dat bleek vorig jaar uit vertrouwelijke documenten van Accenture, die in bezit zijn van de Franse nieuwssite Mediapart en zijn ingezien door NRC en andere partners in het EIC-journalistennetwerk. Opgeteld over de jaren zouden consumenten door de software rond de 2,6 miljard euro meer hebben betaald. Ook zou Accenture gevoelige informatie met Ford hebben gedeeld, wat Accenture ontkent.

Het nieuws roept mededingingsvragen op. Is er sprake van prijscoördinatie als concurrenten met hetzelfde softwarepakket hun prijzen opdrijven? En is het toegestaan dat de software werd ingesteld met geheime prijsinformatie van de ene fabrikant, en daarna werd gebruikt door de concurrent? Volgens informatie die Mediapart kreeg en deelde met NRC, doet de Europese mededingingsautoriteit nu onderzoek naar de software.

In een reactie wijst Accenture op een artikel van persbureau Reuters, waarin eurocommissaris Vestager van mededinging tegen de journalisten zei dat de mededingingsautoriteit wel kijkt naar de markt voor auto-reparaties, maar dat er geen „investigation” of „probe” is geopend naar een mogelijk kartel.

Op de vraag naar de status en de fase van een onderzoek naar een mogelijk kartel laat een woordvoerder van de Europese mededingingsautoriteit aan NRC weten dat: „In z’n algemeenheid, de Commissie toezicht houdt op mogelijk anti-competitief gedrag in de markt en kwalijke gedragingen. Dit omvat ook gedrag door spelers in de auto-reparatie-sector.”

Truckkartel

Truckfabrikanten zetten zich inmiddels schrap voor claims van gedupeerde klanten. In 2016 gaf de Europese Commissie vijf vrachtwagenfabrikanten een recordboete voor kartelvorming tussen 1997 en 2011. DAF, Volvo/Renault, Daimler en Iveco schikten en moesten samen 2,9 miljard euro betalen voor het maken van verboden prijsafspraken rond de invoering van een nieuwe uitstootnorm en het vertragen van de invoer van schonere technieken in de motor.

Lees ook wat deed dit truckkartel precies?

MAN, die het kartel opbiechtte, kreeg geen boete. Scania weigerde schuld te bekennen, maar kreeg in een aparte procedure alsnog een boete van ruim 880 miljoen euro.

Klanten van truckfabrikanten willen nu de geleden schade verhalen via claimstichtingen, zoals het Nederlandse MKB-Claim.

Aanvulling (09-05-2019): De reactie van Accenture waarin het wijst op een artikel van persbureau Reuters is later toegevoegd aan dit artikel. Ook de reactie van de Europese mededingingsautoriteit is later toegevoegd.