Vijf manieren om 1 miljoen dier- en plantensoorten niet te laten uitsterven

Het VN-rapport over biodiversiteit dat vandaag uitkwam, liegt er niet om. De druk van de mens op de planeet wordt steeds groter, en de verschillende dier- en plantensoorten zijn daarvan het slachtoffer. Toch had het VN-panel ook een positieve boodschap: het is nog niet te laat.

Anne Larigauderie van het IPBES (het VN-biodiversiteitspanel) zei op de conferentie: "We willen eindigen met een boodschap van hoop. We willen niet dat mensen het gevoel hebben dat we de strijd verloren hebben. Want dat is niet zo. Als we de natuur de kans geven, zal ze haar kans opnieuw grijpen en er weer bovenop komen." 

"Iedereen kan iets bijdragen, en kan een deel zijn van de oplossing," aldus nog Larigauderie, die meteen een heel concrete hint gaf: breng dit topic naar voren, beschouw het als even belangrijk als de klimaatverandering. En zet het zo op de agenda van de beleidsmakers. "Dit belangt ons allemaal aan. Make biodiversity great again", zei ze. Overigens zet de kilmaatverstoring zelf ook rechtstreeks druk op de biodiversiteit, omdat ze overal natuurgebieden bedreigt. 

In de vooravond kwam de Franse president Macron al met een actieplan, op basis van het rapport. Ook hij pleit ervoor om ons biodiversiteitsprobleem als even belangrijk te beschouwen als de klimaatverandering. Maar er is meer.

Macron wil de strijd tegen voedselverspilling opvoeren. Het is immers net die voedselproductie (in al zijn vormen) die zoveel druk zet op onze planeet. "We moeten onze voedselmodellen grondig veranderen en de strijd tegen het verspillen van voedsel serieus opvoeren, op alle niveaus." Macron noemde concreet de scholen, de voedselproducenten en de verdelers. 

Ook onze huidige productiemodellen moeten veranderen. Dat zal niet eenvoudig zijn, want we zijn er nu eenmaal op ingesteld, en voor de productie op grote schaal zijn we steeds meer pesticiden gaan gebruiken. 

En het gaat over meer dan de landbouw: ook ons individueel gebruik is schadelijk. Zo is er de discussie over glyfosaat, dat gebruikt wordt als omstreden onkruidverdelger in commerciële producten als Roundup.

Al jaren woedt een discussie over een verbod in Europa, en er bleek zelfs gesjoemeld met studies. Momenteel is het product verboden voor particulieren, maar professionals mogen het wel gebruiken op grotere schaal. Het product zou maar een van de vele oorzaken zijn voor de sterk dalende bijenpopulaties. 

Het is duidelijk: de natuur heeft steeds minder plaats. Dat er steeds minder bossen zijn, wisten we al, maar er zijn nog voorbeelden: van de moerassen en natte gebieden bleef in het jaar 2000 amper 13 procent over van wat het was in 1700. Of nog: in 2014 was nog amper 3 procent van al onze oceanen helemaal vrij van menselijke druk. Er moeten weer meer gebieden komen waar de natuur vrij spel krijgt, door meer gebieden te beschermen.

Volgens Jonathan Billie van de National Geographic Society moet de helft van de planeet het streefdoel zijn voor het jaar 2050. Als tussentijds doel stelt hij 30 procent voor in 2030. 

Het kan ook door de druk op ecosystemen alvast te verminderen in gebieden die niet beschermd zijn. Vooral in de visvangst zijn daar mogelijkheden, maar evengoed op het land. De overheden zouden daar kunnen beginnen met minder subsidies te geven aan technieken die roofbouw plegen op onze planeet, zoals industriële visserij en landbouw, zegt Andrew Norton van het internationaal instituut voor Milieu en Ontwikkeling. In dit kader past ook het pleidooi om het paradigma van het voortdurende streven naar economische groei los te laten. Want, zo is de redenering, die economische groei legt een steeds grotere druk op onze planeet. 

Wij als consument hebben meer macht dan we denken. Als we massaal ons consumptiegedrag aanpassen, zullen de producenten automatisch volgen. 

Kies daarom voor de juiste producten (lokaal of biologisch geteeld, bijvoorbeeld) en probeer producten met een grote voetafdruk zoals rundsvlees links te laten liggen, en beloon producenten die op een verstandige manier en met aandacht voor biodiversiteit werken.

Het is dus zeker geen verhaal van politiek en overheden alleen, benadrukken experts. En, zoals eerder vermeld, doen we er goed aan om verder de klimaatverandering tegen te gaan, want die bedreigt de natuurgebieden rechtstreeks.