Vrede lijkt vanzelfsprekend, maar vergt inspanning
Nooit went het, die stilte plots op 4 mei ’s avonds om acht uur. En dat moet zo blijven, dat het geen routine wordt. Samen stilstaan bij de verschrikkingen van de oorlog, dat heeft betekenis en functie. Het wijst ons op de waarde van vrijheid, van veiligheid, van rechtsorde. Ook herinnert de Dodenherdenking eenieder eraan dat oorlog door gewone mensen gevoerd is en gevoerd wordt.
En dat in de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog er jarenlang signalen waren van Jodenhaat en andere voorboden van het onvoorstelbare geweld dat in naam van het nationaal-socialisme is gebruikt tegen onschuldige mensen.
De Dodenherdenking zelf heeft zich verbreed. Pas sinds 1960 worden ook Joodse slachtoffers met name herdacht. En niet alleen slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog worden herdacht, ook Nederlandse getroffenen van oorlogen en vredesoperaties van na die tijd. Jongeren willen dit nog meer uitbreiden, naar de slachtoffers van de oorlog in Syrië. Dat is voor nu een stap te ver. Al te zeer verbreden van de groep die herdacht wordt, zorgt ervoor dat de beladen, samengebalde betekenis van deze Dodenherdenking aan kracht verliest.
Herdenken van de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog blijft nodig
Afgelast
Het herinneringscentrum Westerbork wilde het voormalige kamp dit jaar midden juni startpunt laten zijn van een wandeling voor vluchtelingen. Kamp Westerbork is in 1939 gebouwd om Joden die uit Duitsland gevlucht waren op te vangen. De keuze voor de wandeling, hoe logisch die ook kan lijken, kan evengoed onhandig genoemd worden, met te weinig begrip voor gevoeligheden die bij nazaten van slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog leven. Zo vindt het Centraal Joods Overleg dat zo’n vluchtelingenwandeling vanuit Westerbork echt niet kan.
De wandeling is nu afgelast, onder druk van ernstige dreiging, waarbij overigens niet bekend is van welke kant deze dreiging komt. Dat die tegenstand tegen dit initiatief al snel zo’n grimmig karakter kreeg, laat zien hoe hard het nodig is om stil te staan bij het belang van een vrije, tolerante samenleving waarbij partijen elkaar overtuigen in een gesprek, niet met geweld of dreiging daarvan.
Verdraagzaamheid
Het is maar een voorbeeld van de verharding van het maatschappelijke debat, en dan ook nog op een historisch beladen plaats als voormalig kamp Westerbork.
Herdenken van de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog blijft nodig. Een samenleving waarin verschillen getolereerd worden en waarin onhandige beslissingen niet tot geweld leiden maar tot overleg, bestaat mede dankzij verdraagzaamheid van burgers. Vrede lijkt vanzelfsprekend, maar het voortbestaan ervan vergt inspanning.
De mening van de krant, verwoord door leden van de hoofdredactie en senior redacteuren.
Het commentaar is de mening van Trouw, verwoord door leden van de hoofdredactie en senior redacteuren. Meer commentaren leest u op trouw.nl/commentaar.