Voor de klas met een linkse leraar: ‘Indoctrinatie? Wat is dat?’
Leerlingen zouden blootstaan aan indoctrinatie door linkse docenten: er bestaan zelfs meldpunten voor. Hoe werkt het met een SP’er voor de klas? ‘Ik zeg nadrukkelijk dat ze moeten ingrijpen als ik bijvoorbeeld de VVD zwartmaak.’
Rumoer in klas 4-havo van het Vathorst College in Amersfoort. ‘Indoctrinatie?’, vragen drie scholieren bijna gelijktijdig, ‘wat is dat?’ Docent maatschappijleer Rob Molenkamp komt met een voorbeeld. ‘Jullie weten dat ik raadslid ben voor de SP. Stel, ik geef een toets met de vraag: welke van deze partijen is betrouwbaarder, VVD of SP? En ik zeg ook: als je een voldoende wilt, denk dan nog even goed na wat je invult’. Dát, zegt de docent, ‘is indoctrinatie’.
Het mag een nieuw begrip zijn voor de leerlingen van het Vathorst College, in veel lerarenkamers leidde de term de laatste weken tot fronsende wenkbrauwen. In korte tijd zijn er twee meldpunten geopend waar leerlingen indoctrinatie door hun leerkrachten kunnen melden.
In februari richtte Mats Nelisse, een 18-jarige gymnasiast uit Schiedam een Instagrampagina op waar hij heimelijk gefilmde lessen en foto’s van lesmateriaal publiceert die linkse beïnvloeding aan moet tonen. De pagina heeft inmiddels meer dan 15 duizend volgers.
Twee weken geleden opende Forum voor Democratie een meldpunt waar leerlingen voorbeelden van onder meer ‘eenzijdige lesboeken, oikofobe projecten en partijdige docenten’ kunnen aandragen. Daarmee hoopt de partij ‘de omvang van het probleem’, in kaart te brengen.
Het leidde tot verontwaardiging onder veel docenten en schooldirecteuren. Mbo-docent Tommy Derksen gaf zichzelf uit protest ‘aan’ bij het meldpunt van FvD. ‘De geschiedenis leert ons tot welke uitwassen het verklikken en intimideren gaan leiden’, schreef hij in een mail aan het meldpunt. ‘(…) omdat ik me niet bang laat maken, zou ik me vereerd voelen als u mijn naam op de verklikkerslijst zou toevoegen.’
Schandpaal
Minister Arie Slob (Onderwijs) sprak zich woensdag fel uit tegen het meldpunt van FvD, dat volgens hem een ‘moderne schandpaal’ is. Alleen de PVV was positief over het meldpunt.
Op het Vathorst College raakten de leraren er de afgelopen dagen niet over uitgepraat, zegt Rob Molenkamp. ‘Een meldpunt leidt tot het bashen van leraren.’ Zelf vertelt de docent maatschappijleer aan het begin van het schooljaar aan zijn nieuwe leerlingen dat hij raadslid voor de SP in Amersfoort is. ‘Ik zeg nadrukkelijk dat ze moeten ingrijpen als ik bijvoorbeeld de VVD zwartmaak. Dat is nog niet gebeurd.’
Nadat hij zijn 4-havo klas heeft uitgelegd wat indoctrinatie is, begint hij zijn leerlingen vragen te stellen. Hoe vinden ze eigenlijk dat het bij hun op school gaat? Zijn de leraren te links? De meesten vinden het wel meevallen, de docenten zijn ‘best neutraal', klinkt het.
‘Ik denk dat de leerlingen en leraren hier op school best wel links zijn’, zegt Mats (16) uit de havo-klas in Amersfoort. ‘We hadden een les Nederlands over argumentatie met Zwarte Piet als voorbeeld. Ik zei dat het een traditie was, maar de leraar vond dat een slecht argument. Een drogreden. Dat vond ik toen wel gek.’
Discussie niet nieuw
De discussie over linkse beïnvloeding in het onderwijs is niet nieuw. Yernaz Ramautarsing, die later lid zou worden van FvD, richtte in 2013 de Facebookpagina ‘Linkse indoctrinatie op mijn universiteit’ op. Jaren eerder, in 2006, begon de VVD het ‘Meldpunt Misleidende Schoolboeken’. Volgens toenmalig VVD-Kamerlid Eric Balemans, was de inhoud van schoolboeken vaak ‘ongenuanceerd links’.
Het linkse imago van het onderwijs lijkt vooral te leunen op de beroepsgroep: leraren zouden veelal progressieve stemmers zijn. Cijfers van de Aob, de grootste lerarenvakbond, bevestigen dat beeld: driekwart van hun circa 84 duizend leden, stemt GroenLinks, PvdA, D66 of SP. ‘Maar vakbondsleden zijn misschien wel wat linkers dan gemiddeld’, nuanceert de woordvoerder.
Docenten mogen vaak links zijn, goede leraren zijn getraind om hun leerlingen vraagstukken van alle kanten te laten bekijken, zegt Joris Kurk van de Nederlandse Vereniging van Leraren Maatschappijleer. ‘We doen niet anders dan de leerlingen een spiegel voorhouden over hun eigen voorkeur. We mogen wel wat meer vertrouwen hebben in de beroepsgroep. Dat blijkt niet uit dit meldpunt.’
Hoe kritisch docenten ook zijn over de meldpunten indoctrinatie, het leidt ook tot introspectie. Ton van der Schans, voorzitter van de Vereniging van Docenten Geschiedenis en Staatsinrichting, noemt het meldpunt ‘een rampzalig idee’. Maar met de discussie die is opgelaaid, is hij wel blij. ‘Partijen als de PVV en de FvD worden vaak gestigmatiseerd in het onderwijs. Je mag als docent best je eigen mening over Baudet geven, maar doe dat niet op badinerende toon. Biedt ruimte voor discussie.’
Het is ook wat Benedict Hamans zegt. Hamans is rector van het Stedelijk Gymnasium Schiedam, een van zijn leerlingen richtte het meldpunt ‘Linkse Indoctrinatie NL’ op. Het veroorzaakte veel onrust op de school, zegt de rector. ‘Leraren vonden het niet prettig. Zelf zou ik het heel zonde vinden als docenten hun politieke voorkeur niet durven uiten. Onderwijs is per definitie niet vrij van normen en waarden.’
Verbeteren
‘Maar’, zegt de rector ook, er mag best meer discussie komen over het onderwerp. ‘Want ik kan me voorstellen dat het voor een leerling nu moed vergt te zeggen dat je Baudet goed vindt. Daarin kunnen we verbeteren.’
Maatschappijleraar Molenkamp is het daarmee eens. Hij wil dat zijn leerlingen hun eigen mening kunnen vormen en uiten. ‘Bij een politiek debat in de klas loop ik soms zelfs weg. Dan ga ik in de gang bij het raam staan kijken. Je hebt toch leerlingen die anders ter goedkeuring naar de leraar kijken.’
Tijdens de les kan hij de verleiding tot het maken van een grapje niet weerstaan. Als hij zijn leerlingen vraagt hoe ze hem ervaren als docent valt er een korte stilte. ‘Nou…’ klinkt het aarzelend ergens achterin het lokaal. Voorzichtig gelach. ‘Denk eraan’, zegt Molenkamp, ‘jullie weten dat dit voor een cijfer is.’