Is er nu wel of niet een probleem aan de universiteit?

Wie hun bijdragen aan het publieke debat leest, weet: tussen de ideeën van rechtswetenschapper Afshin Ellian en Koreawetenschapper Remco Breuker zit nogal wat ruimte. Ellian ageert in zijn columns in Elsevier tegen politieke correctheid en islamisering. Breuker tweet regelmatig over het gevaar van Thierry Baudet. Allebei zijn ze hoogleraar aan de Universiteit Leiden en ze wandelen dinsdagavond samen de Tweede Kamer binnen om tijdens een hoorzitting te praten over ‘verscheidenheid in de wetenschap’.

Daarmee zit het in Leiden dus wel goed, zeggen Breuker en Ellian in hun voordracht. Ze zijn uitgenodigd door de onderwijscommissie van de Tweede Kamer, die op initiatief van CDA, GroenLinks en VVD praat over die ‘verscheidenheid’.

Het onderwerp staat in Den Haag op de agenda sinds toenmalig Kamerlid Pieter Duisenberg (VVD) in 2017 opriep tot onderzoek naar de politieke voorkeur van wetenschappers. Welke gevolgen hebben hun ideologische overtuigingen voor de academische vrijheid? Daarmee zit het wel goed, concludeerde Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) recent. Binnenkort debatteert de Tweede Kamer erover, ter voorbereiding delen dertien academici hun ervaringen en inzichten.

‘Bastion van de vrijheid’

Velen van hen komen uit Leiden, dat ‘bastion van de vrijheid’ als motto draagt. De meningen botsen er, kom maar kijken bij vergaderingen, zegt Breuker. Bij Rechten zitten de aanhangers van de sharia naast de felste tegenstanders ervan, zegt Ellian.

Dus wat is dat probleem nu, willen ze maar zeggen, van een vermeend gebrek aan verscheidenheid aan de universiteit? „De vraag is: is er een probleem?” antwoordt Kamerlid Judith Tielen (VVD), één van de initiatiefnemers. Want wat is ‘verscheidenheid’ in het onderwijs precies? Een deel van de aanwezigen verstaat eronder dat de universiteit ‘inclusief’ is en vrouwen en (culturele) minderheden actiever in de academische gemeenschap moet opnemen. Zo stelt bijvoorbeeld de Utrechtse hoogleraar psychologie Belle Derks de vraag of talent „voldoende herkend wordt als het een vrouw is”.

Sprekers Sid Lukkassen en Eric Hendriks zien in dat opeisen van inclusiviteit juist het probleem. De universiteit is te links geworden, vinden ze, genderstudies en ‘diversiteit’ domineren de ‘academia’, voor rechts-conservatisme is geen plaats meer. Dat frustreert een open debat en onderzoek, menen ze.

Lees ook ‘Schurend’ De Balie verbaasd over afzegging feministe

Cultuuroorlog

Met de hoorzitting heeft een uit Amerika overgewaaide cultuuroorlog een plaats gekregen in de Tweede Kamer. Dat land is voor critici van ‘politieke correctheid’ op de universiteiten het schrikbeeld. ‘Overgevoelige studenten’ zouden zich massaal verschuilen achter hun eigen gelijk in ‘safe spaces’ (ruimtes waar andersdenkenden niet welkom zijn).

Vrij Nederland-journalist Thijs Broer, die schreef over zulke bewegingen aan Nederlandse universiteiten, noemt allerlei voorbeelden op: van het verbannen van sushi uit mensa’s tot het weigeren van conservatieve sprekers.

Bewijzen voor zulke ideologische repressie aan Nederlandse universiteiten vond de KNAW niet. Toch borrelt het soms: zoals toen recent in Groningen studenten en docenten demonstreerden tegen een spreekbeurt van de Leidse rechtswetenschapper en Forum voor Democratie-prominent Paul Cliteur. Uiteindelijk sprak hij er – met bewaking.