Direct naar artikelinhoud
Column

‘All the President’s Men’ behoedden Trump voor zijn ergste misstappen – maar nu zijn ze er niet meer

Don McGahn, de advocaat van het Witte Huis. Op de voorgrond president Donald Trump.Beeld EPA

Degenen die hoopten op een Watergate-achtige instorting van het presidentschap van Donald Trump, moeten op zijn minst nog even geduld hebben. En misschien hun droom wel opgeven. 

Het rapport dat speciaal aanklager Robert Mueller uitbracht over het doen en laten van Donald Trump en degenen om hem heen, laat zien dat de president van de Verenigde Staten vele snode plannen had, vooral als het ging om het dwarsbomen van Mueller, maar dat hij die lang niet allemaal uitgevoerd kreeg.

Na Watergate schreven Bob Woodward en Carl Bernstein, de journalisten van de Washington Post die een hoofdrol speelden in het openbaar maken van dat schandaal een boek, onder de titel “All the President’s Men”. Die titel verwees op twee manieren naar de toestand van het presidentschap van Richard Nixon.

Geheime oorlog

Aan de ene kant waren inderdaad ‘alle mannen van de president’, zo’n beetje alle belangrijke medewerkers van Nixon, van zijn staf in het Witte Huis tot de minister van justitie, betrokken bij een geheime oorlog tegen zijn politieke tegenstanders. De inbraak in juni 1972 in het Watergate-gebouw in Washington, waar de Democratische partij zijn hoofdkwartier had, was daar maar een onderdeel van. Of Nixon daar vanaf wist, is onzeker, maar toen de inbrekers betrapt waren, gaf hij wel opdracht tot het frustreren van het onderzoek. Dat leidde tot een afzettingsprocedure, die Nixon niet afwachtte. Hij trad zelf af op 9 augustus 1974.

Trump zou zulke medewerkers en bondgenoten dankbaar moeten zijn

Aan de andere kant is “All the Presidents Men” ook een variant op een bekend Engels kinderrijmpje: over Humpty Dumpty die op een muur zit, valt en stuk is. “And all the King’s horses, and all the King’s men/Couldn’t put Humpty together again.” Met andere woorden: op zeker moment was het presidentschap van Nixon gewoon onherstelbaar kapot.

Hoe anders is het met het presidentschap van Donald Trump. ‘All the President’s Men’ spanden samen, zeker. Maar ze leken dat vooral te doen tegen de president. Daarmee verhinderden ze verscheidene malen dat hij dingen deed, waardoor hij als Humpty Dumpty van de muur van zijn presidentschap zou vallen, en niet meer op zou kunnen staan.

Onderzoek

Het rapport van speciaal aanklager had bijvoorbeeld, als het aan Trump had gelegen, afgelopen week helemaal niet uit kunnen komen. Mueller werd benoemd in mei 2017. Een maand later werd duidelijk dat hij het niet zou laten bij de vraag of Trump of zijn campagnestaf hadden samengespannen met Rusland, toen dat in 2016 de presidentsverkiezingen probeerde te beïnvloeden. Ook het ontslag van FBI-directeur Comey was een onderwerp, omdat daarmee Trump mogelijk de rechtsgang had willen belemmeren. Toen dat tot Trump doordrong, gaf hij de advocaat van het Witte Huis, Don McGahn, opdracht om aan minister van justitie Jeff Sessions te vertellen dat Mueller weg moest, wegens ‘belangenverstrengeling’.

Maar McGahn deed dat niet. Hij overwoog zelfs sterk ontslag te nemen. En Trump liet het er bij.

Het valt ook te betwijfelen of Sessions de opdracht zou hebben uitgevoerd. De minister van justitie had alles wat met het Rusland-onderzoek te maken had overgedragen aan onderminister Rod Rosenstein, omdat hij zelf immers campagne gevoerd had voor Trump. Dat heeft de president hem nooit vergeven. Traditioneel is de minister van justitie in de VS een dienaar van de wet, niet van de president, maar volgens Trump moest Sessions hem ‘beschermen’.

Sessions werd na lang bungelen in november vorig jaar ontslagen, maar tot die tijd heeft Trump verscheidene pogingen ondernomen, hem zo ver te krijgen, dat hij alsnog de verantwoordelijkheid voor het onderzoek weer op zich zou nemen. In juni 2017 stuurde hij zijn voormalige campagneleider Corey Lewandowski op pad met een boodschap voor Sessions: die moest bekend maken dat het net begonnen onderzoek van Mueller ‘heel oneerlijk’ was ten opzichte van Trump, en dat de speciale aanklager zich per direct moest gaan beperken tot het onderzoeken hoe in de toekomst inmenging in verkiezingen kon worden voorkomen. Lewandowski bracht de boodschap niet over.

Respect of angst 

Trump zou zulke medewerkers en bondgenoten dankbaar moeten zijn. Ze hadden genoeg respect voor de regels – of angst voor de FBI – om hem niet te assisteren in zijn minachting voor of onwetendheid over die regels.

Maar van dankbaarheid is geen sprake. Don McGahn had notities gemaakt tijdens zijn gesprekken met de president. Op Twitter suggereerde Trump deze week dat het allemaal fictie was: “Pas op voor mensen die zogenaamde ‘notities’ maken, terwijl die notities helemaal niet bestonden totdat ze nodig waren!”

Twitter bericht wordt geladen...

De New York Times maakte een mooie graphic van de grootte van de rol van de getuigen die Mueller ondervroeg: mensen uit het Witte Huis, uit Trumps campagne-organisatie, uit het ministerie van justitie, en van buiten de politiek. Daarin neemt Don McGahn de meeste ruimte in, samen met Jeff Sessions en Trumps persoonlijke advocaat Michael Cohen.

Cohen is zijn advocaat niet meer en werkte volop mee met de aanklager. Sessions is ontslagen. McGahn legde zijn functie in oktober vorig jaar neer. Trump kan hen niet meer straffen.

Maar mocht hij weer eens iets bedenken wat illegaal is, en mogelijk ook nog eens totaal tegen zijn eigen belang indruist, dan zijn zij er ook niet om hem tegen zichzelf te beschermen.

De Amerikaanse politiek is er na de verkiezing van Donald Trump tot president niet saaier op geworden. Amerika-correspondent Bas den Hond (standplaats Boston) bespiegelt in zijn wekelijkse column op het reilen en zeilen in Washington. Lees hier meer van zijn columns.