RTL Nieuws RTL.nl

Let op, binnenkort verhuist RTL Nieuws naar RTL.nl

Al onze nieuwsberichten en video’s vind je straks op RTL.nl.

Neem alvast een kijkje

Ga naar de inhoud
Nederland

Verliefd, getrouwd en getreiterd in Rusland, helden in Nederland

Pavel (rechts) en Evgenii Beeld © Pavel Stotsko

Hij 29, chirurg. Hij 28, bijna kinderarts. Pavel en Evgenii komen uit Rusland, houden zielsveel van elkaar en werden tot hun eigen stomme verbazing het eerste getrouwde homokoppel in Rusland. De gevolgen hebben ze gemerkt: ze moesten vluchten naar Nederland.

De Russische autoriteiten waren allesbehalve blij toen Pavel Stotsko en Evgenii Voitsekhovsky op televisie verschenen om te vertellen dat het huwelijk tot hun verrassing officieel was erkend door de overheid. Wat volgde waren intimidaties, zo hevig dat het koppel halsoverkop naar Nederland moest vluchten. Hier vroegen de mannen asiel aan en kregen ze een verblijfsvergunning.

Sinds een jaar wonen ze in een appartement in een rustige Nijmeegse woonwijk. Een groot contrast met de drukte van Moskou. Ondanks dat het niet hun eigen keus was, zijn ze blij dat ze in Nederland zijn. "We hebben gezien hoe crimineel Rusland is", zegt Pavel, die volop de taal aan het leren is en het interview daarom in het Nederlands wil doen. "Wetten zijn niet heilig meer in Rusland, de overheid doet wat ze wil. We waren kansloos."

Relatie

Pavel en Evgenii zijn lange tijd samen. Ze leerden elkaar kennen via internet en spraken voor het eerst af in september 2011. Het klikte meteen. Ze hadden van alles te bespreken, vooral door hun gedeelde interesse in de gezondheidszorg. We passen perfect bij elkaar, vertelt Evgenii. "We hebben veel gemeenschappelijke interesses, zitten in dezelfde leeftijdsfase, studeerden aan dezelfde universiteit."

Het leven in Rusland is voor een homoseksuele man of vrouw niet altijd gemakkelijk, weten Evgenii en Pavel. In 2013 tekende president Poetin een wet waarin 'propaganda van niet-traditionele seksuele relaties werd verboden'. 

Evgenii en Pavel leefden voor de buitenwereld als broers. Met hun familie hadden ze het nooit over hun geaardheid of over hun relatie. Een soort 'don't ask, don't tell', ook al zagen hun ouders dat de twee samenwoonden. Maar afgezien daarvan hadden Pavel en Evgenii hun leven op orde. Hoge opleiding, ruim appartement, lieve vrienden. Een huwelijk was voor hen een logische nieuwe stap in hun relatie. "We houden van elkaar", zegt Pavel. "Trouwen hoort daar voor ons bij."

Hulp van overheid

En, hoe gek het ook klinkt, de Russische wet staat het huwelijk niet in de weg. "Er staat nergens dat twee mannen of vrouwen niet met elkaar kunnen trouwen", zegt Pavel. "We wisten natuurlijk dat het homohuwelijk niet in Rusland gesloten kan worden, maar een buitenlands huwelijk kan wel in Rusland worden erkend. Ik had zelfs nog een mail gestuurd naar de Russische overheid over hoe ik een buitenlands huwelijk moest regelen, zonder erbij te vertellen dat ik met een man wilde trouwen. Ik kreeg uitgebreid antwoord terug."

In januari vorig jaar vertrokken ze met zijn tweeën voor vier dagen naar Kopenhagen. Zonder getuigen, zonder uitgebreide ceremonie, daar hadden ze het geld niet voor. Wel hadden ze nette kleren aangetrokken en allebei een strikje om gedaan. Ze gaven elkaar het jawoord in een oude zaal op het gemeentehuis. Daarna zijn ze heerlijk uit eten gegaan. "In een klein restaurantje. Of we gelukkig waren? Natuurlijk, heel erg. Dit was precies wat wij wilden", zegt Evgenii met een grote glimlach.

Spannendste moment

Terug in Rusland gingen ze samen naar een politiebureau in Moskou, waar het huwelijk officieel moest worden erkend. Dat was het spannendste moment voor de twee. Ze zouden daar bij elkaar in het paspoort worden geschreven, zoals dat gebruikelijk is in Rusland. Bij het loket deed de medewerkster keurig haar werk, stelde geen lastige vragen, zette een stempel en schreef hun namen in hun paspoorten. Voor ze het wisten, stonden Evgenii en Pavel weer buiten. "We konden het amper geloven", zegt Pavel.

Pavel belde buiten meteen een goede vriend op. Die was met stomheid geslagen en kon het pas echt geloven toen Pavel een foto van de paspoorten als bewijs opstuurde. Die vriend had goede connecties met journalisten en vroeg of ze hun verhaal op televisie wilden doen bij een onafhankelijke zender. "We wisten dat dit sensationeel was, het beste nieuws voor LHBT'ers in jaren", zegt Pavel, die met Evgenii op de uitnodiging inging. Ze vertelden vol trots in een live-uitzending in de studio over hun huwelijk. Niet wetende wat hun te wachten stond.

In het nieuws

Het nieuws werd opgepikt door andere Russische media. Pavels telefoon ging daarna continu. Maar de toon van het nieuws veranderde ook. Nog dezelfde avond besteedde een van de grootste staatszenders aandacht aan het huwelijk. In de talkshow zeiden politici en advocaten dat het huwelijk weliswaar legaal was, maar dat het ook absoluut tegen de 'ziel en cultuur' van Rusland inging en dat de wet zo snel mogelijk moest worden veranderd. Het koppel zou alleen maar uit zijn op provocatie.

De volgende dag verscheen op de website van de politie een bericht dat de paspoorten van Pavel en Evgenii ongeldig zouden worden verklaard. In de media zeiden Pavel en Evgenii dat ze de strijd wel wilden aangaan in de rechtbank. "Wetten zijn wetten. Dit konden ze ons niet maken, dachten we."

Politie op de stoep

Maar tot een rechtszaak is het nooit gekomen. Een dag later stond een speciale politie-eenheid met vijf man in burgerkleding op de stoep. Nadat ze eerst de elektriciteit van buitenaf hadden afgesloten, bonsden ze hard op de deur. "Ze maakten niet bekend wie ze waren, maar we wisten dat het niet goed was. We waren bang, deden niet open omdat we dachten dat het alleen maar slecht zou kunnen aflopen." In plaats daarvan vroegen ze vrienden, journalisten en mensen die actief waren in de LHBT-beweging zo snel mogelijk langs te komen. Met meer mensen om hun heen voelden ze zich veiliger dan met zijn tweeën. 

Ook het aantal politiemensen nam gaandeweg de dag toe. Pavel: "Ze stonden op een gegeven moment overal. Op straat, op de begane grond en op onze etage. Ze hielden alles urenlang in de gaten. We hebben aan het eind van de avond aan een hoge politiefunctionaris gevraagd wat hij nou wilde. Hij zei dat hij onze paspoorten wilde innemen en dat de politie dan weg zou gaan. Maar wat er in de dagen daarna met ons zou kunnen gebeuren, of we dan veilig zouden zijn, kon hij niet zeggen."

Vluchten

Pavel en Evgenii wisten genoeg: ze moesten weg. Ze gaven in de nacht hun paspoorten aan de politie, pakten hun rugzakken in en vertrokken met andere reisdocumenten meteen naar het vliegveld, drie dagen nadat hun huwelijk was erkend. Met hulp van een organisatie die opkomt voor LHBT'ers in Rusland kochten ze een vliegticket naar Istanbul, met een overstap op Schiphol. In Nederland wilden ze asiel aanvragen.

Zelfs in het vliegtuig voelden ze zich niet veilig. Een paar stoelen voor hen zaten een paar mannen de hele tijd naar hen te kijken en alles te volgen wat Pavel en Evgenii deden. Ging Evgenii naar het toilet, dan stond een van hen op en ging die eveneens naar de wc. Ook zagen ze de mannen foto's van hen maken. Nog steeds weten Pavel en Evgenii niet wie ze waren, maar ze denken dat de mannen wilden verhinderen dat ze in Nederland asiel konden aanvragen.

Bang

Tegen de stewardess van KLM vertelden Evgenii en Pavel dat ze dachten dat de mannen hen iets aan wilden doen omdat ze homoseksueel zijn. "De stewardess vond hun gedrag ook merkwaardig en na overleg mochten we met voorrang in de businessclass uitstappen. We zijn bijna rennend naar de marechaussee gegaan", zegt Evgenii. Daar op het kantoor op Schiphol viel een last van hun schouders. "We waren emotioneel, we konden de eerste minuten niks uitbrengen."

Het is nu ruim een jaar geleden dat ze landden op Schiphol. Ze hebben twee weken in een detentiecentrum gezeten, daarna verhuisden ze naar een azc in Nijmegen. Afgelopen zomer kregen ze een verblijfsvergunning en nu wonen ze samen in Nijmegen. De platenspeler, platencollectie, kleding en wat andere spullen zijn nagestuurd door hun vrienden. Grote dozen staan nog in hun nieuwe woonkamer. Missen doen ze Rusland nauwelijks, ze zijn klaar met het land. "De vrijheid die we hier in Nederland hebben, is ongelooflijk. Dat kon daar niet."

Ze willen hier een nieuw leven opbouwen en zijn ambitieus. Evgenii wil zijn studie oppakken, Pavel wil na een aanvullende opleiding als huisarts aan de slag. Maar eerst moeten ze de Nederlandse taal beter onder de knie krijgen, vinden ze. Elke dag zitten ze daarom met hun neus in de boeken: grammatica oefenen, woordenschat vergroten, dat uren achter elkaar. Ze verbeteren elkaar geregeld: "Het is geen 'ik waren', maar 'ik was'", zegt Evgenii bijvoorbeeld tegen Pavel tijdens het interview. 

Helden

Soms worden ze totaal onverwacht herinnerd aan die akelige tijd in Rusland. Niet lang geleden liepen ze vlak bij hun woning over straat toen een fietser voorbijkwam en plotseling iets in het Russisch zei. 'Ik ken jullie ergens van, zijn jullie niet dat homokoppel?' Pavel en Evgenii schrokken zich rot. De man, een Rus die op de universiteit bleek te werken, zei daarna meteen: 'Jullie zijn getrouwd toch? Jullie zijn helden!'